Artur pyta: Czy rację ma Janusz Wojciechowski, europejski Komisarz ds. Rolnictwa, wyrażając swoją opinię na Twitterze (wpisy z 18 i 20 sierpnia 2020 r.), że europejski „Zielony Ład” odwróci trend uprzemysławiania produkcji zwierzęcej, w którym „tradycyjny chów świń wypierany jest przez przemysłowe taśmy z całym bagażem negatywnych konsekwencji społecznych i gospodarczych”? Wojciechowski dodaje, że taki „niczym nieograniczony wyścig na intensywność i masowość produkcji rolnej wyprze gospodarstwa rodzinne, zastępując je wielkimi sieciami rolno-przemysłowymi”. Czy polskie MRiRW wspiera rodzinne gospodarstwa prowadzące chów trzody chlewnej?

Problem chowu kilku do kilkudziesięciu świń w niewielkim obszarowo, rodzinnym gospodarstwie rolnym nie jest w Polsce czymś nowym. Dyskusja na temat zasadności i opłacalności chowu tak niewielkiej liczby świń toczy się cały czas zarówno wśród rolników, jak i szerokiego grona specjalistów.

Dyskusja staje się bardziej gorąca, gdy jedna ze stron sporu używa jako argumentu uzasadniającego sens chowu tak niewielkiej ilości świń utrzymanie rodzinnego gospodarstwa rolniczego. Oponenci są wtedy posądzani o zamach na niezawisłość indywidualnego rolnika i chęć ograniczenia jego wolności w prowadzeniu swojego gospodarstwa. Często słyszę, nie tylko od rolników, ale także od osób niemających nic wspólnego z rolnictwem, a nawet wsią, że jak można czegoś zakazać rolnikowi! Jeśli rolnik chce, to niech sobie chowa tych kilka świnek…

Kto w tym sporze ma rację? Czy obrońcy chowu kilkudziesięciu świń w niewielkim gospodarstwie rodzinnym czy też zwolennicy dużych przemysłowych ferm? Jedno jest pewne, że w latach 2015-2018 pogłowie trzody chlewnej w Polsce zmniejszyło się z 14,56 mln świń do 12,28 mln (spadek o 15,7%); w grudniu 2019 r. 11,22 mln świń. Zdecydowanie mniej jest też gospodarstw utrzymujących świnie (239,4 tys. w 2015 r. vs 160,1 tys. w 2018 r.).

Z każdym rokiem ubywa gospodarstw z pogłowiem świń do 50 szt. (tabela 1): w 2015 r. było 71,5 tys. gospodarstw z 1-5 szt. świń (pogłowie 186,6 tys. świń), w 2018 r. było 46,4 tys. gospodarstw z 6-50 szt. świń (spadek o 35,1%, pogłowie 117,3 tys. świń), w 2015 r. było 129,5 tys. gospodarstw z 6-50 szt. świń (pogłowie 2404,4 tys. świń), w 2018 r. było 83,5 tys. gospodarstw z 6-50 szt. świń (spadek o 35,5%, pogłowie 1584,2 tys. szt. świń).  

Warto zwrócić uwagę, że w gospodarstwach utrzymujących do 50 świń pogłowie ogółem w 2015 r. wyniosło 2,59 mln świń, natomiast w 2018 r. 1,70 mln świń (spadek o 34,4%). W 2015 r. pogłowie świń w tych gospodarstwach stanowiło 17,8% pogłowia ogółem w Polsce, natomiast w 2018 r. już tylko 13,8%. Zatem w Polsce coraz mniej małych gospodarstw utrzymuje świnie.

Jednocześnie w latach 2015-2018 nie zaobserwowano znaczącego wzrostu liczby dużych ferm trzody chlewnej utrzymujących ponad 500 świń: w 2015 r. było ich 4173, a w 2018 r. 4291. Również pogłowie świń w tych fermach pozostaje na mniej więcej podobnym poziomie (7428 tys. w 2015 r. vs 6910 tys. w 2018 r., spadek o 7,0%); pogłowie świń w dużych fermach stanowiło w 2015 r. 51,0% pogłowia ogółem w Polsce, natomiast w 2018 r. 56,3%.

Niestety, zmalała również ilość gospodarstw z pogłowiem świń 50-500 szt. W 2015 r. było ich 34.2 tys. (pogłowie 4,54 mln świń), natomiast w 2018 r. już tylko 25,8 tys. (spadek o 24,6%, pogłowie 3,67 mln świń). Pogłowie świń w tych gospodarstwach stanowiło w 2015 r. 32,2% pogłowia świń ogółem w Polsce, natomiast w 2018 r. pogłowie stanowiło 29,9% pogłowia świń ogółem w Polsce.

Wydaje się, że w Polsce nadal będziemy obserwować tendencję do likwidowania chowu świń w małych stadach (1-50 szt. świń) prowadzonych w gospodarstwach rodzinnych. Z różnych względów! I chyba na próżno jest twierdzić, że jest to zamach na rodzinne gospodarstwa, a „Zielony Ład” powstrzyma ten trend. Również wydaje się, że różne obostrzenia i utrudnienia, także wynikające z programu „Zielony Ład”, nie pozwolą na jakiś znaczący wzrost liczby dużych ferm.

Polskie MRiRW konsekwentnie realizuje program wspierania rozwoju rodzinnych gospodarstw rolnych zajmujących się chowem świń w; w imieniu ministra rolnictwa obszernie mówił o tym w Sejmie w styczniu br. Szymon Giżyński, sekretarz stanu w MRiRW, w odpowiedzi na poselską interpelację (http://orka2.sejm.gov.pl/INT9.nsf/klucz/ATTBKLKDY/%24FILE/i00870-o1.pdf). Warto przeczytać tę odpowiedź.

Opr.: ACONAR      

Tabela 1. Pogłowie świń i liczba stad świń w Polsce w latach 2015-2018 (za: odpowiedź ministra rolnictwa z 3 stycznia 2020 r. na poselską interpelację nr 870 z dnia 19 grudnia 2019 r.)