Piotr Kołodziejczyk

Biegunka to często kolibakterioza

Pomimo coraz wyższego standardu zoohigienicznego chlewni oraz wzrastającego zainteresowania licznymi programami szczepień, opracowywanymi na podstawie badań przeglądowych stad, choroby biegunkowe w dalszym ciągu stanowią poważny problem zdrowotny w produkcji trzody chlewnej w Polsce.

Istota problemu

Biegunka jest ostrym zaburzeniem w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, polegającym na częstym oddawaniu wodnistego kału, zawierającego niejednokrotnie resztki niestrawionego pokarmu lub/i domieszkę śluzu, krwi czy gazu. W powstawaniu biegunek, obok niekorzystnych czynników środowiska zewnętrznego (nieodpowiednie żywienie, duża dobowa amplituda temperatur w chlewni, nadmierne zagęszczenie zwierząt, niska higiena pomieszczeń) i wewnętrznego (skład i zmiany enzymatyczne w przewodzie pokarmowym, pH żołądka, zmiany w składzie flory jelitowej, swoista i nieswoista odporność), kluczową rolę odgrywają czynniki zakaźne.

Bakteryjne zakażenia przewodu pokarmowego, obok chorób wirusowych, są jedną z głównych przyczyn biegunek prosiąt, jak również świń w okresie okołoodsadzeniowym. Z ekonomicznego punktu widzenia prowadzą one do znacznych strat w produkcji trzody chlewnej nie tylko ze względu na dużą liczbę zachorowań i padnięć świń, ale także z powodu zahamowania przyrostów m.c. młodych zwierząt i zwiększonego zużycia paszy. Czynnikami dominującymi w etiologii zakażeń przewodu pokarmowego są w pierwszej kolejności Escherichia coli, Brachyspira hyodysenteriae, a w dalszej Salmonella sp., Clostridium perfringens typ C oraz Lawsonia intracellularis. Znaczne straty w produkcji trzody chlewnej notowane są również w przypadku zakażeń wirusowych, wśród których dominującą rolę odgrywają infekcje na tle cirko-, rota- i koronawirusów. Nierzadko, przyczyną ostrych biegunek u prosiąt ssących są kokcidia, pierwotniaki pasożytujące w przewodzie pokarmowym wielu gatunków zwierząt.

Różnicowanie objawów

Nagłe wystąpienie biegunki u prosiąt i szybkie jej rozprzestrzenianie się wśród pozostałych zwierząt w porodówce może wskazywać na wirusową przyczynę choroby lub wychłodzenie organizmów. Za bakteryjną lub pasożytniczą etiologią schorzenia przemawia natomiast powolne szerzenie się choroby biegunkowej lub stwierdzanie jej tylko w niektórych miotach, czy rzadziej u części zwierząt w miotach. Należy również podkreślić, że bardzo ważnym czynnikiem w ustaleniu przyczyny biegunki jest wiek prosiąt dotkniętych chorobą. Jeżeli biegunka pojawia się w pierwszych dniach a nawet godzinach życia, wysoce prawdopodobne jest, że wśród prosiąt doszło do zakażenia pałeczkami okrężnicy (E. coli). W przypadku zakażeń rota- i koronawirusowych, dyzenterii czy salmonelozy, objawy biegunkowe pojawiają się nie wcześniej niż około 10 dnia życia, podobnie jak to ma miejsce w przebiegu kokcydiozy. Choroba ta najczęściej pojawia się między7 a 9 dniem życia, w związku z czym niejednokrotnie określana jest „biegunką dnia dziewiątego”.

Spośród wymienionych czynników zakaźnych, powodujących schorzenia przebiegające z biegunką, w zdecydowanej większości gospodarstw najczęściej stwierdza się zakażenia pałeczką okrężnicy (Escherichia coli), czyli powszechnie znaną wśród hodowców kolibakteriozę.