Zygmunt Pejsak
Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Błędy organizacyjne jako główna przyczyna ujawniania się biegunek świń. Część II. Notatki z konferencji hyopatologicznej w Puławach „Ochrona zdrowia, środowiska i dobrostanu w intensywnej produkcji trzody chlewnej”

Niezwykle interesujący i bardzo pouczający, chociaż trudny wykład wygłosił Profesor Francis Madec z Instytutu Weterynarii w Ploufragan (Francja). Profesor Madec jest z wykształcenia zootechnikiem pracującym od 30 lat Instytucie Weterynarii. Jest z pewnością najbardziej znanym i szanowanym zootechnikiem w środowisku naukowców weterynaryjnych na całym świecie. Jego wykłady zawsze przyciągają rzesze zainteresowanych, a zalecenia dotyczące ochrony zdrowia świń są trafne i koncentrują się na działaniach organizacyjnych ukierunkowanych na stosowną poprawę warunków środowiskowych.

Jego spojrzenie na przyczyny występowania chorób różni się zasadniczo od spojrzenia lekarzy weterynarii. Dla tych drugich w większości przypadków zasadniczą przyczyną są przede wszystkim bakterie i wirusy. Profesor Madec natomiast uwidacznia i dzięki swoim świetnie zorganizowanym doświadczeniom udowadnia, że w przypadku wielu chorób w tym kolibakteriozy okresu poodsadzeniowego bakterie E. coli są czynnikiem niezbędnym do wystąpieniem choroby, jednak czynnikiem inicjującym ujawnienie się biegunki są niewłaściwe warunki środowiskowe. Powyższe dotyczy wielu chorób o tzw. etiologii wieloczynnikowej. Zaliczyć do nich należy między innymi choroby układu oddechowego, a nawet PMWS.

W Puławach gość z Francji zaprezentował istotny udział czynników środowiskowych w ujawnianiu się biegunek prosiąt po odsadzeniu. Według niego intensywne systemy hodowli zwierząt, dzięki wykorzystaniu wiedzy, rozwinęły się dynamicznie, doprowadzając do ogólnego wzrostu wyprodukowanych dóbr. Zmiany te poszły w kierunku postępującego zwiększania wielkości stada podstawowego. Ma to związek z wyraźnie rysującą się tendencją do tworzenia ograniczonej liczby dużych jednostek hodowlanych w wyspecjalizowanych regionach, jako przeciwieństwa ferm małych. Ludzie zaangażowani w hodowlę świń zajmują się teraz konkretną pracą, której charakterystyczną cechą jest wzrost znaczenia stanowisk kierowniczych. W wielu jednak przypadkach ma miejsce bardziej łączenie ze sobą wielu niezależnych od siebie kompetencji technicznych niż prawdziwa organizacja zadań skupionych na jednym celu. Podobny podział dyscyplin jest regułą w naukach zajmujących się zwierzętami. I tak genetycy, specjaliści do spraw żywienia, etolodzy zajmują się sprawami dotyczącymi ich własnych dyscyplin, podobnie zresztą jak mikrobiolodzy w swoich laboratoriach oraz lekarze weterynarii na fermach. Jednym słowem, każdy ekspert koncentruje się na swojej specjalizacji, natomiast mało jest takich, którzy wszystkie elementy łączą.

Trwa proces określany jako „intensyfikacja produkcji”, opierający się z definicji na większym wykorzystywaniu dostępnych zasobów. U świń hodowanych w naturalnych (wolnowybiegowych) warunkach odsadzenie jest procesem stopniowym, kończącym się około 3 miesiąca życia. Na współczesnych fermach, w celu uzyskania większej liczby prosiąt od lochy w roku, czas trwania laktacji został skrócony do 3-4 tygodni, co stanowi gwałtowną zmianę w życiu zwierzęcia. Odsadzenie staje się zatem krytycznym momentem, a jego rezultatem bywają pojawiające się zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Głównie jest to uwidaczniająca się w tym okresie biegunka. Sytuacja często wymyka się spod kontroli, stając się prawdziwym wyzwaniem dla fizjologów zajmujących się procesami trawienia. Lekarze weterynarii w takich sytuacjach skupiają się głównie na patogenach zaangażowanych w te problemy, głównie bakteriach E. coli. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że organizmy te należą do normalnej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego i mogą być w łatwy sposób utrzymywane w ryzach, jeśli świnie będą chowane w odpowiednich warunkach.