HODOWLA

Anna Hammermeister, Martyna Snopkiewicz, Piotr Polok, Robert  Kaźmierczak

Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”

Wyniki oceny wartości użytkowej świń czystorasowych za 2024 r.

Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”, zgodnie z programami hodowlanymi zatwierdzonymi przez MRiRW, prowadzi ocenę wartości użytkowej dla ras matecznych, tj. wbp, pbz i puławska oraz raz ras ojcowskich – hampshire, duroc, pietrain i wbo.

Celem programów hodowlanych jest uzyskanie zwierząt hodowlanych o określonej wartości użytkowej wyrażonej np. liczbą prosiąt żywo urodzonych i odchowanych w 21. dniu, wielkością przyrostów dziennych czy procentową zawartością mięsa w tuszy. Uzyskane wyniki pozwalają na selekcję i wybór najlepszych zwierząt hodowlanych przeznaczonych na remont własnego stada oraz sprzedaż do innych stad hodowlanych i produkcyjnych.

Stan liczbowy i struktura rasowa populacji

Niestety, na przestrzeni lat utrzymuje się spadek zarówno liczby loch ogółem, jak i liczby loch zarodowych. Od 2015 roku liczba loch objętych oceną zmniejszyła się o 47% (wyk. 1).

Wykres 1. Liczba loch objętych oceną na przestrzeni lat 2015-2024

W strukturze rasowej dominuje rasa puławska (wyk. 2). Dopłaty do loch i knurów w ramach Programu Ochrony Zasobów Genetycznych Świń Rasy Puławskiej sprzyjają zainteresowaniu tą rasą świń. Trzeba jednak pamiętać, że dopłaty stanowią rekompensatę za niższą produkcyjność tej rasy. Jest to widoczne w niższej niż u innych ras płodności i plenności oraz wielkości przyrostów dziennych (tab. 1, 2). Program Ochrony Zasobów Genetycznych Świń Rasy Puławskiej jest realizowany w wariancie in situ, w którym wymaga się aktywnego – czynnego użytkowania produkcyjnego rasy rodzimej, bowiem wtedy zwiększa to jego skuteczność. Dlatego hodowcy są zobligowani do poddania ocenie wartości użytkowej określonej liczby knurków i loszek oraz wyprodukowania odpowiedniej do wielkości stada liczby knurków hodowlanych.

Wykres 2. Struktura rasowa loch objętych oceną wg stanu na 31.12.2024 r.

W roku 2024 do ksiąg hodowlanych wpisano 60 283 zwierzęta czystorasowe, z czego ocenionych przyżyciowo zostało 22% loszek i knurków czystorasowych (wyk. 3).

Wykres 3. Liczba ocenionych przyżyciowo czystorasowych knurków i loszek w 2024 r.

Wyniki użytkowości rasy hampshire, ze względu na małą populację i niewielką liczbę ocenionych zwierząt mogą nie odzwierciedlać faktycznego potencjału rasy – zarówno w zakresie użytkowości rozpłodowej, jak i tucznej oraz rzeźnej, dlatego nie będą prezentowane w niniejszym opracowaniu.

Użytkowośc rozpłodowa

W zakresie użytkowości rozpłodowej ocenie podlegają różne parametry, ale najpełniejszym wskaźnikiem oceniającym efekty wartości użytkowej w zakresie rozrodu jest plenność (wyk. 4). Wskaźnik ten uwzględnia zarówno liczbę urodzonych prosiąt oraz i ich przeżywalność wynikającą z warunków środowiskowych, ale także troskliwości macierzyńskiej czy odpowiedniej liczby sutków potrzebnych do odchowania miotu. Uwzględnia także długość cyklu rozrodczego (ciąża, laktacja, jałowienie), na który ma wpływ hodowca. Jest zatem wskaźnikiem zarówno możliwości rozrodczych lochy (w hodowli zarodowej nie wolno stosować żadnych zabiegów w postaci loch mamek czy też meblowania miotów, które w sztuczny sposób podnoszą plenność), jak i  umiejętności oraz wiedzy hodowcy. Plenność u ras matecznych jest wyższa w porównaniu z rasami ojcowskimi – za wyjątkiem wspomnianej wcześniej rasy puławskiej (wyk. 4). Średnia plenność dla wbp wynosi 25,42 prosięcia odchowanego od lochy w ciągu roku, a dla rasy pbz 24,14. W najlepszych stadach wyniki znacznie przewyższają średnią i w ciągu roku odchowywanych jest powyżej 30 prosiąt od lochy, np. w rasie wbp w stadzie Pana Mariusza Bujaka (30,51) oraz w stadzie Pani Renaty Wciórki (30,21); natomiast w rasie pbz, również w stadzie Pana Mariusza Bujaka (31,31). Wyniki te potwierdzają rzeczywisty, wysoki potencjał produkcyjny loch obu ras.

Wykres 4. Plenność loch w roku 2024

Użytkowość tuczna i rzeźna

Ocena tuczna i rzeźna w stadach hodowli zarodowej prowadzona jest przyżyciowo za pomocą aparatu ultradźwiękowego PIGLOG, zgodnie z przyjętą metodyką (standaryzacja przyrostu dziennego na wiek 180 dni oraz szacowanie procentowej zawartości mięsa w tuszy na podstawie pomiarów grubości słoniny i wysokości oka polędwicy standaryzowanych na masę ciała 110 kg, a następnie standaryzowana na wiek 180 dni).

Tabela 1. Średnie wyniki oceny użytkowości tucznej i rzeźnej w latach 2023-2024

U loszek rasy duroc i pietrain oraz knurków rasy puławskiej wartość tej cechy poprawiła się w porównaniu z rokiem ubiegłym. W pozostałych grupach obserwowane jest obniżenie wielkości przyrostów dziennych. Wielkość przyrostów dziennych standaryzowanych wymaga dalszej pracy hodowlanej,  aby osiągnąć założony cel hodowlany. Trzeba mieć na uwadze, że populacje nie są liczne, stąd poziom tej cechy ulega wahaniom. Należy również podkreślić, że przyrosty dzienne standaryzowane dotyczą zwierząt ocenianych w wieku od 150 do 210 dni i nie obrazują w pełni możliwości tucznych, dlatego na potrzeby kupujących wyliczany jest szacowany przyrost w tuczu, który widnieje na świadectwie zootechnicznym.

Standaryzowana procentowa zawartość mięsa w tuszy poprawiła się u knurków rasy pietrain i loszek rasy duroc. U ras wbp i pbz wartości standaryzowanej procentowej zawartość mięsa w tuszy u obu płci osiągnęły cel hodowlany określony w programie hodowlanym. Cecha wymaga jednak utrwalenia.

Tabela 2. Wartość hodowlana BLUP dla użytkowości tucznej i rzeźnej w poszczególnych rasach w 2024 r.

Wyniki w zakresie przyrostu dziennego oraz procentowej zawartości mięsa w tuszy odzwierciedlają wartość fenotypową zwierząt i jednocześnie służą do szacowania wartości genetycznej świń w zakresie użytkowości tucznej i rzeźnej (ocena ZWH BLUP). ZWH BLUP jest wskaźnikiem, który eliminuje czynniki środowiskowe takie jak: stado, rok, sezon i pokazuje możliwości produkcyjne zwierzęcia wynikające wyłącznie z jego genotypu. Niezależnie od osiągniętych wyników w 2024 r. w zakresie cech tucznych i rzeźnych ocenionych przyżyciowo warto zwracać uwagę na wartość hodowlaną BLUP, która dla każdej z ras przekroczyła poziom 10 pkt. (tab. 2). Wartość powyżej 10 pkt. wskazuje, że mimo zarejestrowanych niższych średnich wartości fenotypowych ocenianych cech, na poziom których wpływ mają czynniki środowiskowe, wartość genetyczna ocenionych zwierząt, a więc ich możliwości produkcyjne w porównaniu ze średnią populacji bazowej są wyższe. Świadczy to o tym, że w ocenionej populacji zwierząt nastąpił postęp genetyczny w zakresie analizowanych cech.

Zachęcamy do korzystania z krajowej oferty hodowlanej, dbając o to, aby nabywać zwierzęta hodowlane, którym powinno towarzyszyć świadectwo zootechniczne (przykładowy wzór WZOR_RASA_CZYSTA.pdf (polsus.pl). Dokument ten zawiera obszerny zakres informacji m.in. dane identyfikacyjne zwierzęcia, dane właściciela, dwupokoleniowy rodowód, informacje o wynikach oceny tucznej i rzeźnej przeprowadzonej na żywym zwierzęciu, wyniki wartości genetycznej szacowanej metodą BLUP, wyniki oceny stacyjnej ze SKURTCh. Cena za wystawienie dokumentu z pełnym zakresem informacji wynosi obecnie 12 zł netto/szt.; natomiast świadectwa zootechniczne zawierające tylko dane identyfikacyjne i rodowód (bez wyników oceny) kosztują więcej – 25 zł netto/szt.

Hodowca powinien zadbać, aby taki dokument dołączyć do sprzedawanych zwierząt i w ten sposób potwierdzić, że jest to materiał hodowlany, z wiarygodnego źródła i takie zwierzęta są gwarantem przekazywania postępu genetycznego. Zakup zwierząt bez świadectwa zootechnicznego nie daje żadnych gwarancji, że jest to zwierzę hodowlane. Jest to zakup zwykłych tuczników.

Szczegółowe wyniki dla poszczególnych ras można znaleźć na stronie PZHiPTCh „POLSUS” www.polsus.pl.

HODOWLA

Artykuł promocyjny

Rok po roku wyniki dowodzą, że świnie DanBred są po prostu lepsze

W 2023 r. świnie z genetyką DanBred po raz kolejny podniosły standardy produktywności – z postępem hodowlanym, który przyczynia się zarówno do lepszego dobrostanu zwierząt, jak i do poprawy wyników finansowych.

Z pokolenia na pokolenie DanBred wybiera najlepsze geny do dalszej hodowli w celu zapewnienia najwyższych zysków producentom trzody chlewnej. Raport „Wyniki dla świń DanBred 2024” pokazuje, w jaki sposób ciągły postęp hodowlany DanBred przejawia się w stadach produkcyjnych.

„Nasz ciągły postęp hodowlany podkreśla fakt, że DanBred pozostaje właściwym wyborem dla profesjonalnych producentów koncentrujących się na opłacalnej produkcji trzody chlewnej, która uwzględnia zieloną agendę w zakresie efektywnego gospodarowania zasobami i wydajności” – mówi Torben Aarris, dyrektor generalny DanBred.

Przeliczając osiągnięty rozwój genetyczny na ekonomię, całkowity postęp hodowlany w ciągu ostatnich dwóch lat osiągnął 7 zł rocznie na każdego tucznika DanBred. W nadchodzących latach spodziewana jest dalsza poprawa wszystkich cech. Prognozy przewidują postęp hodowlany w wysokości do 11,50 zł rocznie na każdego tucznika.

Wartości produkcyjne tuczników wciąż się poprawiają

Dzięki wysokiemu dziennemu przyrostowi, doskonałej wydajności paszy i doskonałej jakości mięsa świnie DanBred są znane z produkcji światowej klasy tuczników, które przyczyniają się do lepszego wykorzystania zasobów i zapewniają najniższe koszty produkcji. Dzieje się tak, ponieważ DanBred od wielu lat koncentruje się na cechach wydajności. W ostatnich latach firma DanBred zmieniła cele hodowlane, koncentrując się w większym stopniu na przeżywalności i wytrzymałości.

Stada tuczowe DanBred odnotowały wzrost dziennego przyrostu z 1024 g do 1037 g, czyli o 13 g więcej dziennie w 2023 r. w porównaniu z 2022 r. 5 największych stad produkcyjnych DanBred ma imponujący dzienny przyrost wynoszący 1159 g dziennie, czyli o 105 g więcej niż duńska średnia krajowa dla produktywności w 2023 r. (przy masie sprzedażowej ok. 115 kg).

Ponadto w latach 2022-2023 wydajność paszy (FCR) poprawiła się z 2,53 do 2,52 kg paszy na kg przyrostu. A 5 najlepszych stad produkcyjnych DanBred zużywa tylko 2,4 kg paszy na kg przyrostu.

Wyższa przeżywalność i produktywność

Stada loch z genetyką DanBred miały rekordową średnią 35,3 odsadzonego prosięcia na lochę rocznie w 2023 r. Jest to najwyższa opublikowana średnia spośród wszystkich firm zajmujących się hodowlą trzody chlewnej na świecie.

W latach 2022-2023 odsadzano średnio jedno dodatkowe prosię na lochę rocznie. Wynika to przede wszystkim ze zwiększonej przeżywalności prosiąt o 1 punkt procentowy i 0,2 procenta więcej żywo urodzonych prosiąt na miot. Historycznie rzecz biorąc, liczba odsadzonych prosiąt rocznie na lochę nigdy nie była wyższa. Liczba odsadzonych świń na lochę rocznie była o 0,6 wyższa w stadach produkcyjnych stosujących genetykę DanBred w porównaniu do duńskiej średniej krajowej.

„Wyniki stad produkcyjnych z genetyką DanBred pokazują poprawę przeżywalności prosiąt o 1 punkt procentowy w latach 2022-2023. I to nie koniec. Spodziewamy się, że efekt postępu hodowlanego będzie widoczny w stadach produkcyjnych w nadchodzących latach” – mówi Christian Fink, dyrektor Sektora Trzody Chlewnej w Duńskiej Radzie.

Postęp hodowlany z naciskiem na przeżywalność

Przez ostatnie dwa lata przeżywalność prosiąt była najważniejszą cechą w stadach nucleus, co doprowadziło do rocznego postępu hodowlanego w zakresie przeżywalności prosiąt na poziomie 4,1 punktu procentowego – będzie to stale widoczne w stadach produkcyjnych DanBred. W przyszłości można spodziewać się jeszcze zdrowszych, silniejszych loch i prosiąt, ponieważ DanBred niedawno wdrożył „przeżywalność loch” jako nową cechę w celach hodowlanych.

„W nadchodzących latach spodziewamy się znacznego postępu hodowlanego w zakresie przeżywalności loch i prosiąt, podczas gdy postęp w zakresie innych ważnych cech w celach hodowlanych będzie kontynuowany” – wyjaśnia Tage Ostersen, kierownik działu hodowli i genetyki w DanBred.

Nasienie od knurów Duroc DanBred jest dostępne w Polsce tylko u naszego partnera MCB – Małopolskie i Mazowieckie Centrum Inseminacji.