Pytania czytelników

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 4/2014

Artur123 pyta: Czy pochodzenie fitazy może mieć wpływ na efektywność żywienia i uzyskiwane wyniki produkcyjne w chowie świń?

Powszechnie znane są korzyści, jakie wynikają dla ochrony środowiska naturalnego i obniżenia kosztów paszy po zastosowaniu fitazy jako dodatku do paszy dla świń. Ponieważ na rynku oferowane są fitazy produkowane przez różne firmy, producenci pasz i rolnicy słusznie zastanawiają się, którą z proponowanych fitaz zastosować w swoich paszach. Można oczywiście wybrać fitazę w sposób losowy lub tę, która jest akurat najtańsza, ale gdy uwzględnimy szczególne warunki panujące w przewodzie pokarmowym danej grupy zwierząt (lochy, prosięta, tuczniki) oraz specyficzne wymagania przemysłu paszowego, to okaże się, że nie każda z oferowanych fitaz odpowiada naszym potrzebom i wnosi taką samą wartość ekonomiczno-żywieniową.
Eksperci szacują, że fitaza jest stosowana jako dodatek paszowy w 70% pasz trzodowych. Zastosowanie jej podyktowane jest potrzebą obniżenia kosztów paszy (zastąpienie coraz droższego fosforu nieorganicznego fosforem pochodzącym z rozkładu fityn) oraz ograniczeniem ilości fosforu wydalanego przez zwierzęta w odchodach do środowiska naturalnego. Dokładniejsze poznanie fizyko-chemicznej budowy cząsteczki fitazy doprowadziło do odkrycia, że fitaza służy nie tylko uwalnianiu fosforu z fityny. Przede wszystkim wyraźnie poprawia stopień wykorzystania paszy poprzez zredukowanie antyżywieniowego oddziaływania fityn oraz zwiększa stopień przyswajalności składników energetycznych i aminokwasów, co w istotny sposób pozwala obniżyć koszty żywienia świń, zwłaszcza gdy ceny paszowych surowców energetycznych i białkowych są wysokie. Dodatek fitazy do paszy dla prosiąt poprawia tempo ich wzrostu i polepsza wskaźniki produkcyjne.
Fitaza umożliwia wykorzystanie w produkcji pasz surowców bogatych w energię i aminokwasy, ale niechętnie kupowanych ze względu na wysoką zawartość fityn. Fityna wiążąc się w przewodzie pokarmowym świń (głównie w żołądku przy pH < 4,5) z białkami, wapniem i mikroelementami obniża wartość pokarmową spożytych pasz. Białka, związane z fityną nie są trawione przez endogenne proteazy, głównie pepsynę, przez co zawarte w białku aminokwasy nie mogą być wchłonięte przez kosmki jelitowe.
Wg specjalistów głównym kryterium wyboru fitazy powinna być wielkość oszczędności, jaką chcemy uzyskać po zastosowaniu tego dodatku do paszy, a także zakres zredukowania efektu antyżywieniowego, jaki niesie ze sobą zawarta w paszy fityna. Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że proponowane przez różne firmy fitazy różnią się istotnie między sobą w zakresie bioskuteczności, rozumianej jako poprawa strawności składników pokarmowych i stopień zniwelowania negatywnego wpływu czynnika antyżywieniowego. Mówiąc precyzyjniej, decydując się na zastosowanie tej lub innej fitazy i przewidując w związku z tym uzyskanie określonych oszczędności i zwiększenia zysku należy wziąć pod uwagę następujące kryteria:

• Wysoka aktywność przy niskim pH. Każda fitaza charakteryzuje się tym, że ma swoje własne indywidualne pH, przy którym najskuteczniej spełnia swoje funkcje. Aby w maksymalnym stopniu uwalniać z fityny fosfor i redukować antyżywieniowe oddziaływanie fityny, fitaza musi być wysoce aktywna przy niskim pH, jakie panuje w przedniej części przewodu pokarmowego. Na wykresie 1 porównano aktywność fitaz wytworzonych przez bakterie z rodzaju Cittrobacter, Peniophora, E. coli i Buttiauxella. Aktywność fitazy wytworzonej z Buttiauxella w środowisku o pH poniżej 5,5 jest wyraźnie wyższa w porównaniu do innych fitaz.
• W fitynie znajduje się kwas fitowy (rysunek 1) zawierający sześć reszt wodorofosforanowych (IP6). Wyniki wielu badań wskazują, że antyżywieniowy wpływ fityny jest znacząco mniejszy po usunięciu jednej lub więcej reszt wodorofosforowych. Ponadto kwas fitowy zawierający mniej reszt wodorofosforowych (IP5 lub IP4) nie ma aż tak dużego powinowactwa do wiązania się z białkami i mikroelementami w porównaniu do kwasu fitowego IP6. W konsekwencji fitaza, która zdolna jest do oderwania jednej lub więcej reszt wodorofosforowych z fityny w krótszym czasie niż inna fitaza będzie lepiej i silniej wpływała na obniżenie antyżywieniowego charakteru danej fityny, a także zwiększy ilość fosforu dostępnego dla zwierząt zmniejszając jego wydalanie do środowiska wraz z odchodami. Zastosowanie fitazy, która w większym stopniu zmniejszy antyżywieniowe oddziaływanie fityny i pozwoli poprawić wykorzystanie paszy, a także uwolni więcej fosforu i pozwoli obniżyć koszt wytworzenia paszy, może być bardziej opłacalne (wykres 2).
• Czynnikiem zmniejszającym możliwość zastosowania fitazy w paszach jest jej termostabilność, zwłaszcza podczas kondycjonowania i granulowania pasz. W praktyce wykorzystuje się dwa sposoby uczynienia fitazy bardziej odporną na działanie wysokich temperatur. Jednym z nich jest proces otoczkowania molekuł fitazy, innym natomiast takie preparowanie fitazy, aby była ona bardziej termostabilna. Oba sposoby znalazły przemysłowe zastosowanie. Otoczkowanie musi uwzględniać ochronę fitazy podczas zabiegów hydrotermicznych w trakcie produkcji pasz oraz szybkie uwalnianie enzymu w przedniej części przewodu pokarmowego.
• Doświadczenia na zwierzętach w celu określenia bioskuteczności fitazy i ustalenia ilości, jaka powinna być dodana do paszy w celu uzyskania maksymalnych korzyści, są stosunkowo kosztowne. Niemniej są one konieczne, aby dokładniej scharakteryzować daną fitazę i potwierdzić jej przemysłową przydatność, także z ekonomicznego punktu widzenia. Drób i świnie w różnym stopniu reagują na podane im w paszy fitazy wytwarzane przez różne firmy; znaczenie ma też to, czy są to młodsze, czy starsze zwierzęta. Wyniki doświadczeń in vivo są bardzo przydatne dla tych, którzy muszą zadecydować, którą fitazę zastosować w produkowanych paszach.   

Opr.: ACONAR

Rysunek 1. Kwas fitowy (heksafosforan inozytolu)

Wykres 1. Aktywność fitaz wytworzonych przez różne rodzaje bakterii w środowisku o pH od 2,0 do 7,0 (za: www.wattagnet.com)

Wykres 2. Ilość uwalnianego fosforu z fityny zawartej w paszy dla drobiu lub świń przy tej samej dawce fitazy (500 FTU/kg paszy, fitazy wytwarzane przez dwa różne rodzaje bakterii E. coli i Buttiauxella) (za: www.wattagnet.com) 

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 3/2014

adam86los pyta:Mam takie wrażenie, że wprowadzając tą strefę, to nikt z urzędników nie miał pojęcia, co robi! Dopiero po fakcie chyba się obudzili, jaką bombę zrobili i teraz nie wiedzą, jak z tego wybrnąć. Kochana Polska!

Rosyjskie służby celne wstrzymały 30 stycznia 2014 r. import wieprzowiny z Unii Europejskiej. Powodem wprowadzenia embarga na import wieprzowiny z UE były dwa przypadki afrykańskiego pomoru świń wykryte na Litwie u dzików. Transporty nie były wpuszczane przez polsko-rosyjskie przejścia graniczne w Bezledach i Grzechotkach. W Polsce przypadki choroby jeszcze nie wystąpiły – poinformował 1 lutego wiceszef Inspekcji Weterynaryjnej Krzysztof Jażdżewski. Jego zdaniem hodowcy, jak i myśliwi powinni jednak wzmóc uwagę.
Niestety, 13 lutego znaleziono w okolicach wsi Grzybowszczyzna w gminie Szudziałowo w powiecie sokólskim, ok. 900 metrów od granicy z Białorusią martwego dzika, u którego potwierdzono chorobę ASF. Drugiego zarażonego dzika znaleziono w odległości ok. 15 km od pierwszego – poinformował dyrektor Instytutu Weterynaryjnego w Puławach Krzysztof Niemczuk.
17 lutego 2014 r. Główny Lekarz Weterynarii otrzymał oficjalne wyniki badania laboratoryjnego potwierdzające znalezienie w badanej próbce materiału genetycznego wirusa afrykańskiego pomoru świń (ASF). Podkreślmy: przypadek dotyczy padłego dzika, a nie świń w gospodarstwie!
21 lutego Główny Lekarz Weterynarii poinformował, że w związku z wystąpieniem na terytorium Polski, w województwie podlaskim dwóch przypadków afrykańskiego pomoru świń u dzików, wyznaczono obszar zagrożenia (kilkanaście powiatów w woj. podlaskim, lubelskim i mazowieckim – łącznie 11 powiatów, gmin i miast), w którym wprowadzone zostały odpowiednie restrykcje m.in. w zakresie hodowli świń i polowań na zwierzęta łowne. Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii z 21 lutego w sprawie wyznaczenia obszaru zagrożenia afrykańskim pomorem świń postanawia m.in., że na wyznaczonym obszarze obowiązuje zakazprzemieszczania świń (w tym wyprowadzania z i wprowadzania do gospodarstw), za wyjątkiem wyprowadzania świń z gospodarstwa, po uzyskaniu zgody PLW do rzeźni znajdującej się na terenie ww. obszaru.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikował 26 lutego 2014 r. rozporządzenie w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem u dzików afrykańskiego pomoru świń (Dz. U. poz. 247). Rozporządzenie wprowadza środki na obszarach objętych ograniczeniami, które zostały wyznaczone zgodnie z decyzją Komisji z dnia 18 lutego 2014 r. nr 2014/100/UE.
Środki wprowadzane rozporządzeniem MRiRW mają na celu przeciwdziałanie rozprzestrzenieniu się choroby i obejmują m.in.:

• utrzymywanie świń w gospodarstwie w sposób wykluczający kontakt z wolno żyjącymi dzikami,

• sporządzenie i aktualizację spisu posiadanych świń,
• zakaz skupu świń,

• zakaz handlu z innymi państwami Unii Europejskiej świniami.

Jednocześnie wprowadzona została możliwość przemieszczania zwierząt do gospodarstw i rzeźni poza obszary objęte ograniczeniami na podstawie pozwolenia na przemieszczenie wydanego przez PLW z jednoczesnym zaopatrywaniem przesyłki w świadectwo zdrowia.
Wspólnotowy Weterynaryjny Zespół do Spraw Kryzysowych (CVET) na zakończenie swojej wizyty w Polsce 28 lutego 2014 r. pozytywnie ocenił wszystkie działania podejmowane przez poszczególne służby.
28 lutego minister rolnictwa poinformował, że MRiRW będzie wspierać producentów trzody chlewnej. Przygotowywane są rozwiązania, które pozwolą w ciągu 2-3 tygodni zdjąć część nadwyżki wieprzowiny, jaka występuje w strefie buforowej. Środki na ten cel zostały uzgodnione między ministrem gospodarki i ministrem finansów i zarezerwowane. Prof. Z. Pejsak stwierdził, że dotychczas nie ma dowodów na to, aby wirus afrykańskiego pomoru świń krążył w naszym kraju w populacji dzików lub świń, a sytuacja jest bardziej korzystna niż można było przypuszczać po znalezieniu padłego dzika.
Następnie tego samego dnia minister spotkał się z grupą ok. 500 hodowców i producentów trzody chlewnej z powiatu bialskiego. Zapowiedział m.in., że jeśli prowadzony obecnie monitoring dzików i świń nie potwierdzi rozprzestrzeniania się wirusa ASF, to strefa buforowa będzie zmniejszana.
Minister rolnictwa spotkał się 3 lutego z przedstawicielami rolników oraz zakładów przetwórczych z terenu objętego strefą buforową. Poinformował zebranych, że MRiRW wystąpiło do komisarza UE D. Ciolosa o przyznanie dopłat do prywatnego przechowywania półtusz wieprzowych oraz funduszy rezerwowych na częściowe pokrycie strat dla producentów trzody chlewnej ze strefy buforowej. Na szczeblu Rady Ministrów RP prowadzone są rozmowy w sprawie rozwiązań pozwalających na zdjęcie części nadwyżki wieprzowiny, która występuje w strefie buforowej.
Podsumowując, problem polega na tym, kto ma wyłożyć środki finansowe (znaczne!) na skup świń z zagrożonych obszarów i jak potem – zgodnie z przepisami – zagospodarować skupione świnie. Na razie nie ma chętnych na skup świń z zagrożonych obszarów, a rolnicy ponoszą coraz większe straty i ciągle nie mają żadnych konkretnych propozycji pozwalających opanować powstały problem.
Można by pomyśleć, że konsekwencje wynikające z podejmowanych przez urzędników decyzji przerosły ich wyobraźnię… Czyżby nikt przed podpisaniem kolejnego rozporządzenia nie zdawał sobie sprawy, że na realizację postanowień będą potrzebne środki finansowe? Szkoda, że kosztami tych konsekwencji na razie obciążeni są wyłącznie rolnicy! Przynajmniej z taką sytuacją mamy do czynienia w dniu oddania marcowego wydania czasopisma „Trzoda Chlewna” do druku.

Opr.: ACONAR

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 2/2014

Ryszard pyta: Jak zachęcić odsadzone prosięta do wyjadania większych porcji paszy?

Odsadzane prosięta przez co najmniej kilkanaście godzin po odsadzeniu nie zjadają w ogóle paszy, a w następnych dniach wyjadają tylko niewielkie porcje. To bardzo poważny problem dla wielu rolników!
Brak spożycia paszy przez prosięta po ich odsadzeniu powoduje nie tylko zahamowanie dotychczasowego tempa ich wzrostu, ale najczęściej wręcz spadek masy ciała (wychudzenie). Konsekwencją tego jest obniżenie ogólnej kondycji odsadzonych prosiąt, zwiększone ryzyko biegunki i zachorowania, a w perspektywie całego procesu produkcji wydłużenie okresu tuczu i mniejszy zysk.
Na co więc należy zwrócić uwagę, aby zachęcić odsadzone prosięta najpierw do wyjadania paszy, a potem do zjadania odpowiednio dużych porcji?
Przede wszystkim musimy uświadomić sobie, że w okresie ssącym prosięta stymulują swoim zachowaniem lochę do częstego ich karmienia. Również locha, reagując na zachowanie się prosiąt, zachęca je do picia mleka. Natomiast po odsadzeniu prosięta są pozbawione czynników stymulujących je do pobierania pożywienia i o tym kiedy, gdzie i ile zjedzą paszy muszą teraz zadecydować same! Ponadto mleko lochy to płynny pokarm zawierający wszystkie potrzebne prosiętom składniki odżywcze w odpowiedniej koncentracji i wodę. Po odsadzeniu sytuacja zmienia się radykalnie! Teraz prosięta muszą odróżnić pragnienie od łaknienia, a także nauczyć się zaspokajać każde z nich w odmienny sposób poprzez pobieranie odmiennych mediów: wody lub suchej paszy.
Prosięta, które w pierwszym tygodniu po odsadzeniu z wielkim trudem utrzymują swoją masę ciała potrzebują co najmniej 10-20 kolejnych dni na odzyskanie dawnego tempa wzrostu i uzyskanie masy ciała adekwatnej do ich wieku. Aby utrzymać tempo wzrostu sprzed odsadzenia, prosięta w pierwszych dniach po odsadzeniu musiałyby zjadać dziennie ok. 300 g paszy! Niestety, zjadają najwyżej 200 g paszy…
A co radzą specjaliści, żeby zrobić, aby zachęcić prosięta do wcześniejszego wyjadania większych porcji paszy?
Przede wszystkim należy zadbać o status zdrowotny prosiąt poprzez wdrożenie skutecznego programu bioasekuracji ze szczepieniami przeciwko szczególnie groźnym drobnoustrojom, których obecność stwierdzono na fermie. Należy też ustalić procedury wizyt na fermie, a także drogi przemieszczania się pracowników obsługujących zwierzęta obrębie fermy. W przypadku pracowników wymagane jest prowadzenie ciągłych szkoleń oraz treningów, dzięki czemu pracę swoją będą oni wykonywali z pełną świadomością konsekwencji, jakie może spowodować zaniedbanie obowiązujących procedur.
Kolejnym elementem wpływającym na zwiększenie ilości paszy spożywanej przez odsadzone prosięta strawność składników pokarmowych. Generalna zasada mówi, że wraz ze wzrostem strawności wzrasta spożycie paszy. To z tego powodu do produkcji pasz dla prosiąt odsadzonych stosuje się zboża wcześniej poddane obróbce hydrotermicznej, separowane białka mleka, wysokiej jakości mączki rybne czy cukry proste, zwłaszcza glukozę. Takie pasze z oczywistych względów muszą być droższe aniżeli pasz wyprodukowane z dużym udziałem kukurydzy i poekstrakcyjnej śruty sojowej.
Specjalistyczne pasze dla odsadzanych prosiąt powinny być dodatkowo wzbogacane tlenkiem cynku oraz siarczanem miedzi, wybranymi kwasami organicznymi, ziołami a także plazmą krwi suszoną rozpyłowo poprawiającą tempo wzrostu i zwiększającą ilość zjadanej przez prosięta w pierwszych dniach po odsadzeniu.
Warto jednak pamiętać, że nawet najlepsze surowce paszowe nie pomogą zapobiec negatywnym skutkom braku przestrzegania podstawowych zasad higieny i bioasekuracji, słabego statusu zdrowotnego prosiąt, zaniedbań w utrzymaniu prawidłowego środowiska (temperatura, wilgotność, wymiana powietrza) czy braku wręcz najprostszych zasad zarządzania stadem. A niestety, w praktyce bardzo wielu rolników i właścicieli ferm jest przekonanych, że pasza jest jedynym i najskuteczniejszym sposobem na rozwiązanie każdego niemal problemu, z jakim mamy do czynienia podczas odsadzania prosiąt.

Opr.: ACONAR

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 1/2014

Czy faktura VAT jest tajemnicą?

Rolnicy sprzedają wyprodukowane przez siebie tuczniki podmiotom skupującym. Rozliczenie sprzedaży następuje na podstawie faktury. Obowiązek dokumentowania operacji gospodarczych przy pomocy faktur VAT definiuje ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (z późniejszymi zmianami) i dotyczy sytuacji, kiedy zarówno podmiot skupujący, jak i sprzedający rolnik są podatnikami podatku VAT. Jeśli rolnik jest na ryczałcie i jest zwolniony od płacenia podatku VAT (art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług), to podstawą do wypłacenia należności jest faktura VAT RR.
Szczegółowe zasady wystawiania faktur zawierają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. 2011 nr 68 poz. 360).
Czy dane zawarte w fakturze są poufne? A mówiąc prościej – czy rolnik może osobom trzecim ujawnić informacje i dane z faktury VAT?
Co do zasady, faktura VAT i faktura VAT RR nie są dokumentami poufnymi. Ponadto, przepisy podatkowe nie zabraniają ujawniania danych z faktur otrzymanych od kontrahentów. Także tajemnica skarbowa nie dotyczy danych uzyskanych w czasie kontaktów handlowych. Tyle przepisy podatkowe i skarbowe.
Jednak ujawnienie danych z faktury VAT czy faktury VAT RR osobom trzecim może być zakwalifikowane jako czyn nieuczciwej konkurencji (ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz.U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503 ze zm.) i stanowić naruszenie prawa o tajemnicy przedsiębiorstwa.
  Aby doszło do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji niezbędne jest kumulatywne spełnienie następujących przesłanek:

• działanie poddane ocenie musi zostać podjęte w związku z działalnością gospodarczą,
• czyn ten musi być sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami,
• działanie to musi zagrażać lub naruszać interes innego przedsiębiorstwa lub klienta.

W rozdziale 2 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawarty jest katalog czynów uznawanych przez ustawodawcę za czyny nieuczciwej konkurencji, w tym m.in. art. 11 ust. 1 stwierdzający, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Klauzula generalna odnosząca się do czynu nieuczciwej konkurencji wyrażona została w art. 3 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Ustawowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa została zawarta w art. 11 ust. 4 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Określona informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli spełnia łącznie trzy warunki:

• ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa lub posiada wartość gospodarczą,
• nie została ujawniona do wiadomości publicznej,
• podjęto w stosunku do tych informacji niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Aby zatem informacja była poufna (nieujawniona), powinna być odpowiednio zabezpieczona, czyli nie była łatwo dostępna dla osób postronnych. Informację poufną można uznać za tajemnicę, jeśli przedsiębiorca ma wolę, by pozostała ona tajemnicą dla pewnych kół odbiorców (konkurentów), a wola ta jest dla innych osób rozpoznawalna i jawna.
Mając na uwadze powyższe informacje należy stwierdzić, że:

• co do zasady faktura wystawiona za towar zakupiony od rolnika nie stanowi tajemnicy przedsiębiorstwa i osoba ta może informacje wyrażone w fakturze ujawnić publicznie,
• informacje zawarte w fakturze VAT czy fakturze VAT RR nie mają charakteru technicznego, technologicznego lub organizacyjnego i nie stanowią informacji poufnej, dlatego co do zasady nie podejmuje się w stosunku do dokumentów w postaci faktur VAT czy faktur VAT RR działań w celu zachowania ich poufności.

Istnieje oczywiście możliwość objęcia danych zawartych w fakturze VAT czy fakturze VAT RR tajemnicą przedsiębiorstwa, ale musiałoby to wynikać wprost ze szczególnych zobowiązań przyjętych przez strony stosunku sprzedaży, np. w drodze umowy o zakazie konkurencji. W przypadku istnienia takiej umowy istniałaby możliwość skutecznego postawienia zarzutu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Odrębnym problemem mogą być wypowiedzi towarzyszące publicznemu ujawnieniu danych zawartych w fakturze i ich komentowaniu, a zwłaszcza takie wypowiedzi, które mogą spełniać warunki przepisów o ochronie danych osobowych.
W myśl postanowień art. 43 Kodeksu cywilnego przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Stosownie do art. 24 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. Warto podkreślić, że dobre imię osoby prawnej mogą naruszać wszystkie takie wypowiedzi, które – obiektywnie oceniając – narażają osobę prawną na utratę zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania w zakresie swoich zadań, np. w prowadzeniu skupu produktów rolnych (wyrok SN z 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, LexPolonica nr 379637). Jeśli zatem na skutek czyjegoś działania zostaje naruszone dobro osobiste osoby prawnej, to zgodnie z art. 24 k.c. osoba prawna może żądać zaniechania takiego działania, chyba że działanie to nie jest bezprawne.

Opr.: ACONAR
(na podstawie opinii prawnej sporządzonej dla
Stowarzyszenia Polskich Producentów Trzody Chlewnej FORUM TCh)

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 12/2013

Rafał pyta: Czy program żywienia loch prośnych utrzymywanych w grupach różni się od programu żywienia loch prośnych utrzymywanych w kojcach indywidualnych?

Generalnie przyjmuje się, że program żywienia loch prośnych utrzymywanych w grupach jest podobny jak dla loch utrzymywanych w indywidualnych klatkach, niemniej jest kilka istotnych różnic, o których warto pamiętać.
Ponieważ lochy prośne w chowie grupowym pobierają paszę indywidualnie (stacje paszowe, samozamykające się kojce) lub zbiorowo (koryta dla loch prośnych), program ich żywienia powinien uwzględniać różnice wynikające z odmienności zainstalowanego systemu karmienia. Często niewielkie zmiany w programie żywienia loch prośnych, uwzględniające różnice wynikające z odmienności zainstalowanego systemu karmienia (m. in. wielkość strat paszy, konkurencja między lochami przy wyjadaniu paszy z koryt), pozwalają na pełniejsze i bardziej skuteczne zaspokojenie indywidualnego zapotrzebowania loch na składniki pokarmowe i tym samym zapewnienie maksymalnego rozwoju płodów przy zachowaniu dobrej ogólnej kondycji loch prośnych w kolejnych okresach ciąży. Dzięki temu lochy są też lepiej przygotowane do porodu, a następnie do intensywnej produkcji mleka w okresie laktacji, zapewniając prosiętom odpowiednie warunki do optymalnego wzrostu.
Szczegółowe zalecenia dotyczące pokarmowych potrzeb loch prośnych utrzymywanych grupowo są najczęściej zawarte w instrukcjach chowu przygotowanych przez firmy hodowlane. Wiele praktycznych informacji można też znaleźć zarówno w literaturze naukowej, jak i w popularnonaukowych czasopismach. Warto po nie sięgnąć i dokładnie przestudiować, a potem na ich podstawie przygotować taki program żywienia, który zapewni wszystkim lochom prośnym w naszym gospodarstwie/fermie spożycie optymalnej ilości składników pokarmowych. Oczywiście, każdy taki program powinien podlegać ciągłej kontroli i ocenie, a zebrane obserwacje i wyniki po przedyskutowaniu z doświadczonym doradcą żywieniowym mogą być podstawą do jego udoskonalenia.
Uwzględniając powyższe fakty, spróbujmy zwrócić uwagę na kilka ważnych zagadnień, istotnych dla zapewnienia prawidłowego żywienia loch prośnych utrzymywanych w grupach.
Rolnicy często pytają, czy lochy prośne utrzymywane grupowo zjadają więcej paszy aniżeli lochy prośne utrzymywane w indywidualnych kojcach. Odpowiedź na tak postawione pytanie jest skomplikowana, ponieważ ilość zjadanej paszy przez lochy zależy w znacznym stopniu nie tylko od systemu utrzymywania loch, ale także od temperatury w chlewni, rodzaju podłogi (ruszty, słoma), charakteru indywidualnej aktywności poszczególnych loch, a także wielkości strat paszy wynikających z typu zainstalowanego systemu karmienia. Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń stwierdzono, że jeśli temperatura otoczenia jest taka sama w chowie loch prośnych utrzymywanych grupowo, jak i w chowie loch prośnych w indywidualnych kojcach, to zapotrzebowanie na składniki pokarmowe loch prośnych w obu przypadkach jest praktycznie identyczne i jeśli skarmiana jest taka sama pasza, to nie powinno być żadnej różnicy w ilości spożywanej przez lochy.  
Niemniej, warto pamiętać, że lochy utrzymywane w grupach odczuwają nieco inną temperaturę aniżeli lochy utrzymywane w kojcach indywidualnych, a także – z oczywistych względów – charakteryzuje je większa aktywność ruchowa. Z tego powodu lochy utrzymywane w grupach mogą mieć nieco większe zapotrzebowanie na składniki energetyczne. Normy żywieniowe podają wartości zapotrzebowania na energię przez lochy prośne utrzymywane w grupach lub kojcach indywidualnych w różnych warunkach środowiskowych. 
Jeśli lochy prośne w chowie grupowym mają dużo wolnej przestrzeni (niewielkie zagęszczenie), to więcej czasu spędzają stojąc i spacerując aniżeli leżąc; większa aktywność ruchowa powoduje wzrost zapotrzebowania na energię, a tym samym wpływa na spożywanie większych porcji paszy. Podobnie może dziać się w sytuacji, kiedy lochy są utrzymywane w kojcach indywidualnych; z powodu różnic w konstrukcji tych kojców lochy prośne mogą mieć więcej lub mniej wolnego miejsca do poruszania się i stania w ciągu dnia. W tabeli 1 przedstawiono średnie spożycie paszy i zapotrzebowanie na energię przez lochy prośne utrzymywane w kojcach indywidualnych lub w grupach przy różnej aktywności ruchowej.
W przykładzie 2 lochy prośne miały w indywidualnych kojcach nieco więcej wolnej przestrzeni i z tego powodu o 50% więcej czasu spędzały stojąc aniżeli lochy w przykładzie 1, co spowodowało zwiększone spożycie paszy o ok. 0,1 kg/dzień/lochę. Warto zwrócić uwagę na fakt, że lochy w przykładzie 2 i przykładzie 3, kiedy niezależnie od systemu ich utrzymania stały w ciągu dnia przez taki sam okres czasu, spożyły taką samą ilość paszy średnio dziennie i miały takie samo zapotrzebowanie na energię. Każda zmiana systemu utrzymania loch prośnych, zwiększająca ich aktywność, będzie więc powodowała zmiany w ilości średnio spożywanej paszy.

Tabela 1. Średnie spożycie paszy i zapotrzebowanie na energię metaboliczną przez lochy prośne utrzymywane w kojcach indywidualnych lub grupowo przy różnym poziomie ich aktywności (National Pork Board, 2013)

W następnym miesiącu przyjrzymy się różnicom w spożyciu paszy i zapotrzebowaniu na energię przez lochy prośne w zależności systemu ich utrzymania przy wyższej lub niższej temperaturze w chlewni, rodzaju podłogi (ruszt, ściółka) oraz potrzebie utrzymania dobrej kondycji.

Opr.: ACONAR