Pytania czytelników

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 09/2013

Marcin pyta: Czy w żywieniu świń można wykorzystać nasiona rzepaku?

Stosunkowo wysoka podaż nasion rzepaku i niespodziewanie niska cena skupu spowodowały, że wielu producentów trzody chlewnej poważnie zastanawia się nad wykorzystaniem w swoim gospodarstwie nasion rzepaku jako składnika pasz dla trzody chlewnej.

Nasiona rzepaku zawierają ok. 18-22% białka ogólnego i ok. 36-40% tłuszczu surowego. Zawartość tłuszczu jest w dużej mierze zależna od stopnia dojrzałości nasion; nie w pełni dojrzałe nasiona mogą zawierać mniej tłuszczu oraz więcej zielonego chlorofilu. Niska zawartość tłuszczu obniża wartość energetyczną nasion rzepaku, natomiast chlorofil praktycznie nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia zwierząt.

Jeśli zamierzamy wykorzystać duże ilości nasion rzepaku w paszy dla naszych świń, to warto przedtem pobrać z naszych zbiorów lub z kupionej partii rzepaku kilka równoległych próbek nasion rzepaku (każda próbka w ilości ok. 0,5 kg), zapakować każdą w oddzielną papierową torebkę, potem każdą z nich dokładnie opisać danymi gospodarstwa i wysłać do analizy laboratoryjnej na zawartość białka ogólnego, tłuszczu surowego i włókna surowego.

Warto podkreślić, że w żywieniu zwierząt można wykorzystywać wyłącznie odmiany rzepaku dwuzerowego, dającego nasiona zawierające śladowe ilości związków o charakterze silnie antyżywieniowym (glukozynolany i kwas erukowy). Glukozynolany nadają paszy gorzki smak, pogarszając jej wyjadanie, spowalniają metabolizm jodu w gruczołach tarczycy, mogą też uszkadzać wątrobę, zwłaszcza jeśli zawartość glukozynolanów w gotowej paszy przekracza poziom 7 μmol/g.

W Polsce praktycznie nie musimy obawiać się niebezpieczeństwa użycia nasion rzepaku z wysoką zawartością glukozynolanów, ponieważ zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1996 r. do Krajowego Rejestru Odmian wpisywane są wyłącznie te rzepaki, które zawierają maksymalnie 15 μmol glukozynolanów w jednym gramie nasion, a praktycznie nie zdarza się, aby udział rzepaku w gotowej paszy przekraczał poziom 10-15%. I chociaż w żywieniu zwierząt przede wszystkim wykorzystuje się śrutę rzepakową, do której przechodzą w procesie tłoczenia i ekstrakcji oleju wszystkie glukozynolany, to stosunkowo niski udział śruty rzepakowej w gotowej paszy nie pozwala na przekroczenie górnej granicy 7 μmol glukoyznolanów w jednym gramie gotowej paszy. Wprawdzie znacznie wyższe udziały śruty rzepakowej mogą być w koncentratach uzupełniających, ale koncentraty są mieszane ze zbożami i stanowią najwyżej 20-25% gotowej paszy.

Warto wiedzieć, że w Europejskim Rejestrze Odmian górna granica zawartości dla glukozynolanów w nasionach rzepaku wynosi 25 μmol/g i chociaż European Seed Association proponuje obniżenie tego progu do 18 μmol/g, to ciągle będzie to powyżej normy od wielu lat obowiązującej w Polsce. Informacja ta jest istotna dla tych producentów pasz i zwierząt, którzy zechcą wykorzystywać w żywieniu świń nasiona rzepaku czy śrutę rzepakową importowaną do Polski.

Nasiona rzepaku przed zmieszaniem z pozostałymi surowcami paszowymi należy dokładnie rozdrobnić. Ze względu na wysoką zawartość tłuszczu rozdrabnianie samych nasion rzepaku jest bardzo kłopotliwe. Dlatego należy zmieszać je z ziarnem zbóż (udział ziarna powinien wynieść 30-50%), dzięki czemu dość łatwo pokruszymy nasiona rzepaku używając typowych śrutowników; średnica otworów w sicie powinna wynosić 3 mm lub mniej.

Rozdrobnionych nasion rzepaku nie należy magazynować, gdyż uwolniony z komórek tłuszcz łatwo jełczeje, ulegając działaniom temperatury i wilgoci. Jeśli jednak z jakichś względów musimy zmagazynować rozdrobnione nasiona rzepaku lub pasze zawierające rozdrobnione nasiona rzepaku, to powinniśmy je zmieszać z syntetycznymi przeciwutleniaczami zapobiegającymi rozkładowi tłuszczu. Jednym z naturalnych antyoksydantów jest witamina E; do pasz silnie natłuszczanych zawsze powinniśmy dodawać większą ilość tej witaminy.

Uwolniony z nasion rzepaku olej zawiera duże ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza kwasy linolenowy i linolowy. Warto podkreślić, że są to kwasy tłuszczowe niezbędne dla prawidłowego wzrostu i muszą być dostarczone zwierzętom z paszą, gdyż organizm zwierzęcy nie potrafi ich syntetyzować; kwasy te wchodzą w skład witaminy F.

Niestety, nadmierny udział wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w paszy może obniżać jędrność i twardość tkanek tłuszczowych w półtuszach, pogarszając ich jakość oraz wartość technologiczną. Z tego względu zaleca się, aby udział śruty z nasion rzepaku w paszy dla świń w końcowym okresie tuczu nigdy nie przekraczał poziomu 5%. Chcąc ustrzec się przed pogorszeniem jakości tkanek tłuszczowych w półtuszach, zaleca się stosowanie śruty z całych nasion rzepaku przede wszystkim w paszach typu grower; udział śruty z całych nasion rzepaku może wtedy wynosić nawet 12-15%. świnie chętnie wyjadają taką paszę, a tempo wzrostu nie ulega pogorszeniu; potwierdzają to także rolnicy z Forum TCh.

Podwyższona zawartość tłuszczu w paszy powoduje wzrost jej wartości energetycznej. Dla prawidłowego zbilansowania wartości pokarmowej należy w takim przypadku zwiększyć udział białka ogólnego, a przynajmniej niektórych ważnych aminokwasów egzogennych. W przeciwnym razie nadmiar energii w paszy spowoduje otłuszczenie świń i pogorszenie wskaŸnika mięsności.

Przeprowadzone doświadczenia wskazują, że szczególnie pożyteczne może być karmienie paszą z udziałem ześrutowanych całych nasion rzepaku loch w okresie laktacji. Dodatkowe ilości roślinnego tłuszczu w paszy zwiększają zawartość tłuszczu w mleku loch, wzbogacając go w bardzo wartościowe pod względem pokarmowym wielonienasycone kwasy tłuszczowe, dzięki czemu prosięta są zdrowsze i szybciej przyrastają. Udział śruty z całych nasion rzepaku w paszy dla loch karmiących może wynosić 10-12%.

Opr.: ACONAR

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 07/2013

TVP Agrobiznes poinformował: Na rynku żywca wieprzowego długo wyczekiwane zmiany. Popyt na półtusze rośnie, rosną i cenniki. I chociaż nie we wszystkich zakładach widać potrzebę podwyżek, wydaje się, że ten kierunek będzie obowiązujący. Przynajmniej na razie.

Ceny, ceny… Problem zawsze budzi ogromne emocje! Rolnicy spodziewają się, że w lipcu ceny sprzedaży/skupu świń powinny już tylko rosnąć, szybciej lub wolniej, ale powinny być wyraźnie wyższe. Tak było w 2010, 2011 i w 2012 r. Kto z rolników wytrzymał spadek cen trwający praktycznie od października ub.r. i w tym czasie nie poniósł zbyt dużych strat, to teraz powinien zacząć całkiem przyzwoicie zarabiać.

A skąd wzięła się tak niska cena? Przypomnijmy sobie to, co działo się ostatnio na europejskim rynku wieprzowiny. Spokojna analiza różnych informacji wskaże nam, że zawirowania cenowe nie wzięły się znikąd.

Po pierwsze: UE od wielu lat dusi się od nadmiaru wieprzowiny. Nadmiaru, bo chociaż wielkość produkcji niewiele się zmieniła, a może nawet trochę wzrosła, to coraz trudniej wyeksportować ogromne nadwyżki mięsa. KE nie ma pieniędzy, aby dopłacać do eksportu czy kupować i magazynować kolejne setki tysięcy ton mięsa łagodząc skutki wysokiej podaży. I nic nie wskazuje, że cokolwiek zmieni się w najbliższym czasie. Nie tylko Polska, ale także Dania i Francja zabierają się za zwiększenie pogłowia świń! Według danych Komisji Europejskiej, kraje UE wyeksportowały w 2012 r. na rynki krajów trzecich 3,13 mln ton żywca, mięsa, podrobów i przetworów wieprzowych i było to o 1,9 proc. mniej niż w 2011 r. Spadek eksportu zmniejszył się w pierwszych dwóch miesiącach 2013 r., kiedy to UE wyeksportowała na rynki krajów trzecich o 5,7 proc. mniej wieprzowiny niż w tym samym okresie 2012 r. (za: FAMMU/FAPA z 11 kwietnia 2013). Spośród wszystkich krajów UE tylko Wielka Brytania i Polska zwiększyły eksport wieprzowiny w I kwartale 2013 r. (o 33% i 11% odpowiednio).

Po drugie: Stale rośnie bezrobocie w całej UE, w Polsce też, i pewnie coraz mniej ludzi ma pieniądze, aby kupować mięso. Przypomnijmy – mięso jest coraz droższe! W 2007 r. za kg wieprzowej półtuszy w UE trzeba było zapłacić średnio 130 euro, a w pierwszym półroczu 2013 r. ponad 170 euro, o ponad 30% więcej! Na przełomie września i października 2012 r. cena 1 kg półtuszy wieprzowej w UE osiągnęła rekordowy poziom 190 euro! I nic nie wskazuje, że cokolwiek na rynku pracy zmieni się w najbliższym czasie. UE to jedyny duży region świata, w którym wciąż rośnie bezrobocie – podał 8 kwietnia 2013 r. portalsamorzadowy.pl. W maju 2012 roku liczba osób bezrobotnych w UE po raz pierwszy przekroczyła 25 mln, a w kolejnym kwartale wzrosła o dodatkowe 0,75 mln, co daje łączny wzrost o prawie 9 mln od 2008 r. Z najnowszego Raportu „Barometr Perspektyw Zatrudnienia dla II kwartału 2013 r.” (agencja Manpower) wynika, że na rynku pracy w Polsce nie należy spodziewać się w tym roku znaczącej poprawy. Eksperci przewidują, że raczej utrzyma się przewaga pracodawców, którzy planują redukcję zatrudnienia (portal polskatimes.pl z 12 marca 2013). Twierdzą też, że jeśli koniunktura gospodarcza poprawi się, to może w II półroczu bezrobocie zacznie się obniżać.

Po trzecie: Cena półtusz w Polsce w drugiej połowie października 2012 r. wynosiła ok. 8,40 zł/kg. W drugiej połowie maja 2013 r., cena półtusz w Polsce wynosiła ok. 7,30 zł/kg. Czyli o 1,00 zł mniej! Podobnie w UE średnia cena półtusz spadła w tym okresie o ok. 0,30 €/kg, czyli o ok. 1,00 zł. I to pomimo spadku liczby ubijanych świń, z jakim zwykle mamy do czynienia w tym okresie roku (Wykres). Przytoczone dane świadczą, że popyt na wieprzowinę w krajach UE systematycznie spada.

Po czwarte: Żaden, powtarzam – żaden! zakład mięsny nie weźmie na siebie ryzyka utraty zysku, bo zawsze może kupić mniej świń i zawsze można kupić na europejskim rynku świeże i mrożone mięso wieprzowe. Całe ryzyko strat zostaje więc przerzucone na rolnika, bo rolnik nie zamrozi żywej świni ani nie zabroni jej przyrastać. Rolnik ze swoimi żywymi świniami zawsze był, jest i będzie „pod ścianą”. Dlatego cena skupu świń w okresie od października 2012 do maja 2013 r. spadła o 1 zł, dokładnie o tyle, o ile spadła cen półtusz. A jeżeli jakiś zm mimo wszystko zechciał utrzymać dobrą współpracę z rolnikami, to ta obniżka wyniosła trochę mniej niż 1 zł. Tak trochę bardziej ze strachu przed utratą stałych dostawców, bo w pewnym momencie może rzeczywiście zabraknąć tanich świń (pogłowie spada i będzie dalej spadać), a tak trochę mniej z litości. I nic nie wskazuje, że cokolwiek się zmieni w najbliższym czasie.

Po piąte: W Polsce spada pogłowie świń. Nie widzimy żadnych sygnałów, które mogłyby świadczyć o tym, że w zakresie dostępności krajowego surowca zajdą pozytywne zmiany – twierdzi Dariusz Formela, prezes PKM Duda (portalspozywczy.pl z 10 maja). Nic też nie wskazuje, że poprawi się opłacalność produkcji tuczników, a to pierwszy niezbędny warunek, by pogłowie świń zaczęło się zwiększać. Radykalną zmianę opłacalności mógłby spowodować 25-30 proc. spadek cen zbóż, co wydaje się mało prawdopodobne wobec aktualnej sytuacji na światowym rynku (eksperci IERiGŻ portalspozywczy.pl z 22 maja). Według IERiGŻ (portalspozywczy.pl z 22 maja), chociaż pogłowie trzody w Polsce w lipcu 2013 r. (w porównaniu z lipcem 2012 r.) może zmniejszyć się o kolejne 10 proc. do ok. 10,5 mln sztuk, to w najbliższym czasie znaczący wzrost cen żywca wieprzowego jest niemożliwy, przede wszystkim ze względu na barierę popytu (niskie zarobki, wysokie bezrobocie), a także ze względu na konkurencyjny import mięsa wieprzowego przez kraje UE.

A jednak jakaś nadzieja pojawiła się i zwykle ostrożny w swoich prognozach TVP Agrobiznes coraz częściej mówi o wzroście cen skupu świń. Tendencję wzrostu cen potwierdzają też analitycy BGŻ: Mniejsza podaż żywca na rynku UE i krajowym może wywierać presję w kierunku wzrostu cen na rynku. Prognozujemy zatem, że ceny żywca będą wysokie, a w lecie mogą osiągnąć poziom pomiędzy 5,5-6,1 zł/kg (farmer.pl z 21 maja).

Rolnikom ciągle więc pozostaje tylko nadzieja…

Opr.: ACONAR

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 06/2013

Pozwólcie się nam rozwijać!!!

Szanowna Redakcjo,

  W odpowiedzi na wywiad udzielony przez Pana Ministra Kalembę, chciałbym odnieść się do jego treści.

  Jak widać Ministerstwo nie ma żadnej recepty na odbudowę pogłowia, nawet nie ma pojęcia o prawdziwych przyczynach takiego stanu rzeczy. Niebawem gospodarstwa zajmujące się chowem i hodowlą trzody chlewnej znikną z powierzchni polskiej gospodarki.

  Nie zgodziłbym się z twierdzeniem, że potrzebne jest centrum szkoleniowe dla hodowców (szczerze mówiąc, rozśmieszyła mnie ta propozycja). Gospodarstwa, nazwijmy je umownie „przyszłościowymi” wiedzą jak produkować efektywnie, dobrze i na wysokim poziomie. Jest ich mało to prawda, ale potencjał ich rozwoju jeszcze ciągle drzemie. W tymże środowisku wiedza o podstawach chowu i hodowli jest zbędna, natomiast wszelkiego rodzaju nowinki ze świata nauki, techniki są dostarczane na częstych konferencjach organizowanych nawet przez firmy zajmujące się sprzedażą nowych technologii, nie mówiąc już o prasie dostarczającej szeroko pojętą wiedzę z zakresu trzody chlewnej.

  Rozwiązanie dla problemu spadku pogłowia jest bardzo proste i oczywiste do stwierdzenia. Nie wymaga ono powoływania żadnego komitetu ekspertów. Otóż pozwólmy się rozwijać rodzinnym gospodarstwom. Tam potencjał produkcyjny jest największy, ciągłość funkcjonowania zapewniona przez dziedziczenie gospodarstwa. Nie ma problemu z chęciami do pracy. Polska wieś jest pełna zapalonych hodowców, ale przy każdej okazji powiększenia produkcji natrafia na barierę biurokratyczną. Nawet jeśli nie ma żadnych zastrzeżeń merytorycznych co do powiększenia produkcji, wystarczy ktoś komu będzie to „przeszkadzać” i bez wskazywania argumentów można całą procedurę wstrzymywać latami. Brakuje jednolitych i jasnych przepisów. Jeśli w danym miejscu, lokalizacji nie można budować chlewni z przyczyn środowiskowych, sanitarnych czy też krajobrazowych, to taka chlewnia nie może powstać, ale w znakomitej większości, bez jakichkolwiek przeciwwskazań i zastrzeżeń co do inwestycji, budowy, sprawa często jest gmatwana przez gminy, odsyłana niezliczoną ilość razy do ponownego rozpatrzenia itd. Trwa to latami. Tymczasem gospodarstwa likwidują stado.

  Jasny przekaz dla Pana Ministra – w imieniu młodzieży chcącej życie poświęcić hodowli trzody chlewnej prosimy o ujednolicenie przepisów, jasne przejrzyste paragrafy postępowania administracyjnego.

  Sam jestem hodowcą, który przez 4 lata (póki co bezskutecznie) próbuje zrealizować inwestycję na 98 macior w cyklu zamkniętym. Pomimo braku jakichkolwiek zastrzeżeń, moja inwestycja została uznana przez okolicznych rolników (nie mieszkających w sąsiedztwie) jako, cytuję, „Wielkoprzemysłowy Kombinat Chowu Trzody Chlewnej” i jako taki uznany przez wójta mojej gminy jako niemożliwy do zrealizowania.

  Nic nie dają opinie, raporty, decyzje instancji opiniujących. Pomimo że oddziaływanie zamknie się w obrębie mojej działki, chlewni, póki co, nie można zbudować.

  Proszę o wskazanie moich uwag Panu Ministrowi, zapewniam, że hodowców będących w podobnej sytuacji co moja jest wielu, hamulcem rozwoju jest biurokracja.

  Nie potrzebujemy jałmużny, dopłat do macior czy innych irracjonalnych pomocy. Po prostu pozwólcie się nam rozwijać!!!

Z wyrazami szacunku

Michał Smentoch

woj. pomorskie

Od Redakcji: Dziękujemy Panu Michałowi Smentochowi za wypowiedź w sprawie propozycji ministra Stanisława Kalemby przedstawionych w wywiadzie udzielonym Redakcji czasopisma „Trzoda Chlewna” (TCh nr 5, 2013 r.). Zawarte w liście uwagi i spostrzeżenia są cennym i ważnym głosem w trwającej obecnie dyskusji nad tezami zamieszczonymi w opracowaniu „Strategia odbudowy pogłowia i rozwoju pogłowia trzody chlewnej w Polsce do roku 2030”. Publikując list Pana M. Smentocha, chcemy zachęcić Szanownych Czytelników do dyskusji na łamach czasopisma „Trzoda Chlewna” na temat zagadnień obejmujących proces odbudowy i rozwoju produkcji trzody chlewnej w Polsce.

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 05/2013

  Przedstawiamy, w jaki sposób jeden z użytkowników FORUM TCh (Bolek) skomentował opracowanie „Strategia odbudowy i rozwoju produkcji trzody chlewnej w Polsce do roku 2030”, przygotowane z inicjatywy MRiRW przez zespół ekspertów.

 Ogólna ocena opracowania „Strategia odbudowy i rozwoju trzody chlewnej w Polsce do roku 2030”.

  Przygotowany dokument należy pochwalić za kompleksowe zebranie wielu danych i analiz w jednym dokumencie. W zasadzie na tym kończą się pozytywy. Wykaz błędów, rzecz jasna subiektywny, przedstawiam poniżej.

 Oszacowanie wielkości popytu

  Przyjęte założenia wzrostu popytu są zbyt optymistyczne. Wzrost PKB już w 2013 będzie niższy od przyjętego o ok. 1-2%, a coraz więcej ekonomistów zdaje się przekonywać do wizji Stieglitza rozwoju L-kształtnego, co przez wiele lat obniży wzrost poniżej prognoz. Optymizm zadziwia przy oszacowaniu dochodów i spożycia przez emerytów, tym bardziej, że problemy z FUS będą dolegliwe już od 2020 i całkiem możliwy jest znaczny spadek dochodów realnych tej, rosnącej, grupy.

Przenoszenie zwyczajów żywieniowych przez ludność migrującą ze wsi do miast jest też naiwne. Samozaopatrzenie wynika z niskich dochodów. Tucznik jest wart 500 zł, a po przetworzeniu, już w sklepie 2000 zł.

Brak jest w opracowaniu spadku popytu spowodowanego coraz gorszą jakością przetworów mięsnych. Będzie to spowodowane chęcią obniżenia kosztu surowca z obecnych 20 do 10% ceny detalicznej w perspektywie najbliższych 5-10 lat.

  Popyt na wieprzowinę spadł w 2012 o ok. 4-8%, w zależności od źródła i jest to najprawdopodobniej pierwszy rok z wielu lat dalszego spadku spożycia.

Mało kto pamięta raport Banku Światowego z lutego 2002. Zakładał on zniesienie dopłat, ale co istotne zawierał on tezę, że przy wzroście cen zbóż o 20% ceny mięsa wzrosną o 50%, czyli o 2,5 raza, powodując przejście „nowej” UE na wegetarianizm. Obecny wzrost cen powoduje nierównowagę na rynku i w dłuższej perspektywie wzrost cen do 2,5-3 euro/kg wbc z wiadomym dla polskich konsumentów skutkiem.

Prognoza na rok 2030 jest zbyt optymistyczna. Bardziej realny jest spadek spożycia do wartości 20-30 kg/osobę, charakterystycznym dla mniej zamożnych społeczeństw np. Ukrainy. Przy 35 kg/os. I wariancie I ze Strategii…(samowystarczalność 92%) wygląda to tak:

·   pogłowie 10,3 mln sztuk

·   wbc 1354 tys. t

Przyjęcie bardziej realnych założeń powoduje, że program nie ma sensu ekonomicznego i prowadzi tylko do nadprodukcji.

 Hodowcy winni!

  Za główny czynnik spadającego pogłowia uważane jest rozdrobnienie hodowli. Hodowcy są nieukami – nie potrafią wdrożyć nowych technologii, są głupi – nie potrafią liczyć i biedni – nie mają pieniędzy na milionowe inwestycje. Dokument myli i utożsamia pojęcie hodowcy – dostawcy surowca dla przetwórstwa, z rolnikiem – niezależnym przedsiębiorcą, który w oparciu o własną ziemię, budynki i czas, ma zwiększać swoje dochody.

Podstawowym problemem był czas. Od uwolnienia rynku do zdobycia przez sieci handlowe dominującej pozycji na rynku minęło trochę ponad 10 lat. Zachód potrzebował na zmiany w strukturze pogłowia 20 do 30 lat. Wyścig przegraliśmy na starcie. Można było minimalizować tylko skutki, lecz przetwórcy mogący stworzyć i egzekwować długofalowe strategie nie popisali się. Teraz trzeba wypić to piwo.

 Brak określonej grupy docelowej – beneficjentów

  Próżno szukać do kogo ma być adresowana pomoc. Duże (pow. 50 ha) gospodarstwa radzą sobie bez trzody i nie mają powodu do wejścia na kosztowny i ryzykowny rynek. Trudno oczekiwać od mniejszych kilkuset tys. zł gotówki i milionowej zdolności kredytowej. Na placu boju pozostają tylko zakłady mięsne (możliwości finansowe oraz bezpośrednie zainteresowanie) i to one zapewne mają skorzystać ze wsparcia.

 Wpływ amortyzacji na koszty

  Budynek na 150 loch to koszt 1,5 do 2 mln zł. Amortyzacja na jedno prosię to 50-100 zł (z uwzględnieniem kredytu). Wzrost musi zostać pokryty wyższą ceną lub spadkiem premii za tucz.

 Konkluzja

  Ze względu na wielkość opracowania starałem się skupić tylko na najważniejszych, moim zdaniem, fragmentach. Dokument powinien nosić nazwę: „Strategia wsparcia zakładów przetwórstwa trzody chlewnej w Polsce do roku 2030”. Fundusze na jego realizację powinny pochodzić spoza II filara WPR, może być potencjalnie szkodliwy dla gospodarstw rolnych, a jego miejsce jest w Ministerstwie Gospodarki.

Odpowiedzi na pytania Czytelników i Internautów z TCh numer 04/2013

  pietrek75 pyta: Czy olej w paszy dla świń można zastąpić gliceryną? Co o tym sądzicie?

  Gliceryna jest jednym produktów ubocznych powstającym podczas produkcji biopaliw; przy produkcji 1 litra biodiesla powstaje ok. 80-110 g surowej gliceryny. Gliceryna (chemiczna nazwa 1,2,3 propanotriol) jest powszechnie wykorzystywana w produkcji mydeł i kosmetyków. Jest też dodawana jako słodzik do niektórych produktów spożywczych i pasz.

  Gliceryna po spożyciu przez świnie ulega przekształceniu w glukozę i w ten sposób może być wykorzystana przez organizm jako źródło energii metabolicznej. Gliceryna powinna być rozpatrywana raczej jako zamiennik surowców paszowych bogatych w węglowodany (zboża) aniżeli jako zamiennik oleju. Energia metaboliczna uzyskiwana z gliceryny przez świnie może być nawet o ok. 40% tańsza w porównaniu do tradycyjnych energetycznych surowców paszowych (np. zbóż). Ponieważ na świecie ciągle rośnie produkcja biopaliw, zwiększa się też zainteresowanie producentów trzody chlewnej możliwością wykorzystania gliceryny w tuczu świń.

  Zanim jednak zdecydujemy się na zastosowanie gliceryny jako składnika paszy dla świń, warto wiedzieć, ile energii świnia jest zdolna wykorzystać z tego surowca. Przede wszystkim należy pamiętać, że na rynku mamy do czynienia z gliceryną o różnej czystości. Producenci oferują glicerynę surową zawierającą od 80-88% czystej gliceryny. Do najczęstszych zanieczyszczeń gliceryny należą metanol (chociaż dopuszczalna zawartość metanolu może wynosić 0,5%, zwykle nie przekracza 0,1-0,3%), sód i chlor (gliceryna handlowa zawiera ok. 9% popiołu, z czego połowa to NaCl). Zaobserwowano, że skarmiając w tuczu świń pasze z dodatkiem gliceryny może wzrastać spożycie wody i ilość wydalanego moczu, przez co zwiększa się ilość gnojowicy. Dlatego dodając glicerynę do paszy należy obniżyć ilość dodawanej soli.

  W trakcie badań żywieniowych nad wartością energetyczną gliceryn pochodzących z różnych źródeł jako składnika paszy dla warchlaków stwierdzono, że może ona dostarczać od 3000 kcal/kg (12,55 MJ/kg) do 5200 kcal/kg (21,76 MJ/kg) energii strawnej. Dlatego zanim rozpoczniemy układanie receptury i bilansowanie wartości pokarmowej paszy, należy wiedzieć, ile energii strawnej (metabolicznej) zawiera gliceryna, którą chcemy użyć w żywieniu naszych świń. Producenci biopaliw lub hurtownicy surowców paszowych zwykle oferują glicerynę wraz z informacją o zawartości energii metabolicznej dla różnych gatunków zwierząt.

  Dodając do paszy 3-8% gliceryny zamiast pszenicy lub kukurydzy i uzupełniając zawartość aminokwasów, stwierdzono większe tempo ich wzrostu, ale jednoczesny wzrost spożycia paszy powodował, że jej wykorzystanie w zasadzie nie poprawiło się. W innym przypadku wprowadzenie do paszy 5-10% gliceryny zastępującej pszenicę i kukurydzę i bilansując wartość pokarmową tej paszy do tej, jaką miała pasza kontrolna (bez dodatku gliceryny), w tuczu świń nie stwierdzono pogorszenia któregokolwiek ze wskaźników produkcyjnych. Dodatek gliceryny do paszy laktacyjnej (do 9-10%) nie spowodował zmniejszenia poziomu produkcji mleka czy pogorszenia tempa wzrostu prosiąt ssących.

  Oznacza to, że jeśli można kupić glicerynę taniej niż niektóre zboża (w przeliczeniu na energię metaboliczną), to warto rozważyć możliwość zastąpienia części drogich zbóż gliceryną. Oczywiście należy dokładnie zbilansować wartość pokarmową paszy z gliceryną zgodnie z potrzebami świń i pamiętać, że – w przeciwieństwie do zbóż – gliceryna nie zawiera żadnych aminokwasów, włókna, witamin i składników mineralnych, a które trzeba dodać do paszy z gliceryną i dopiero wtedy policzyć jej koszt ogółem. Jeśli białkowe surowce paszowe są drogie, to korzyści wynikające z zastąpienia zbóż gliceryną ulegają niwelacji i koszt paszy w zasadzie nie ulega obniżeniu, a nawet może wzrosnąć.

  Jedną z interesujących możliwości wykorzystania gliceryny jest jej zdolność do zatrzymywania wody w organizmie, co zapobiega niebezpieczeństwu odwodnienia organizmu i zwiększenia gęstości krwi. Podając świniom ok. 1 g gliceryny na kg masy ciała na 2 godziny przed planowanym transportem można skutecznie obniżyć ilość wydalanego moczu, a tym samym zmniejszyć negatywne skutki długotrwałego odwodnienia podczas wielogodzinnego transportu z gospodarstwa do rzeźni. 

Opr.: ACONAR