Skróty wybranych artykułów

Zygmunt Pejsak

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Zespół oddechowy świń (PRDC)

U zwierząt gospodarskich, w tym u trzody chlewnej, rozróżnia się jednostki chorobowe wywołane przez jeden gatunek drobnoustroju, np. przez wirus klasycznego pomoru świń czy włoskowca różycy oraz zespoły czyli syndromy chorobowe poszczególnych układów anatomicznych, w tym układu oddechowego, powodowane przez kilka gatunków drobnoustrojów. Te drugie występują znacznie częściej.

U świń tego rodzaju wieloczynnikowe, jeżeli chodzi o etiologię, schorzenie układu oddechowego określane jest jako zespół chorobowy układu oddechowego (porcine respiratory disease complex – PRDC). Do jego powstania usposabiają niekorzystne warunki środowiskowe, omawiane w szeregu innych publikacji. Są one, między innymi, przyczyną osłabienia miejscowej i ogólnej (systemowej) odporności na infekcję.

Gatunki drobnoustrojów będących czynnikami etiologicznymi PRDC można podzielić na:

1) inicjujące i 2) wikłające proces chorobowy, względnie na stanowiące jego pierwotną i wtórną przyczynę.

Klinicznie stwierdza się zaburzenia ze strony nosa i górnych dróg oddechowych (kichanie, kaszel) oraz ze strony płuc (przyspieszony oddech). Obserwuje się też osowiałość z powodu niedotlenienia. Sekcyjnie widoczne są zmiany zapalne, wytwórcze lub zanikowe w małżowinach nosowych, nieżyty krtani i tchawicy lub odoskrzelowe zapalenie płuc (bronchopneuminia) albo miąższowe zapalenie płuc (pneumonia intersticialis).Stanom tym może towarzyszyć, lub występować jako główna zmiana, zapalenie opłucnej i gromadzenie się płynu w jamie opłucnowej.

dr n. wet. Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Dobrze wprowadzić materiał zarodowy

Każdy producent trzody chlewnej zdaje sobie sprawę, że aby rentowność przedsięwzięcia była wysoka, należy prowadzić ciągły remont stada podstawowego. W chlewniach polskich waha się on w granicach od 20 do 45% wymiany loch na loszki rocznie, a średni okres eksploatacji knura wynosi około 1,5 roku. Aby nie ponieść negatywnych konsekwencji wprowadzania świeżego materiału do stada, należy zwrócić szczególną uwagę na kilka istotnych elementów mających wpływ na dobrą praktykę hodowlaną.

Źródło zakupu

Jednym z najważniejszych zagadnień związanych z produkcją materiału zarodowego jest miejsce pochodzenia (status fermy) produkującej loszki i knurki hodowlane. W Polsce jest ponad 400 obiektów znajdujących się pod kontrolą użytkowości hodowlanej, prowadzonej przez organ do tego powołany czyli Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”. W chlewniach tych oprócz szczegółowej oceny loch produkujących loszki i knurki, znakowania tych zwierząt i szczegółowej kontroli przyrostów, odpowiedniego przetrzymywania miotów (ściśle określone warunki) dokonuje się standaryzowanej oceny dorosłego materiału zarodowego polegającej na wykonaniu pomiarów najważniejszych parametrów mających wpływ na późniejsze wyniki produkcyjne loch czystorasowych i krzyżówkowych. Tylko najlepsze zwierzęta przeznaczane są na sprzedaż do chlewni produkujących tuczniki. Zwierzęta takie są sprzedawane zawsze ze specjalnym certyfikatem (metryczką), z której dowiadujemy się jakie jest ich pochodzenie i jakie wyniki pomiaru osiągnięto. Jednocześnie przy sprzedaży materiału zarodowego zwierzęta otrzymują certyfikat weterynaryjny (świadectwo zdrowia) określający ich zdrowotność przed transportem. Tylko zwierzęta posiadające metryczki są pełnowartościowym materiałem zarodowym, na temat którego wiemy wszystko, znana jest także data urodzenia zwierząt.

Zdrowotność stada sprzedającego a zdrowotność stada kupującego

Należy przyjąć zasadę, że każdy zakup z zewnątrz jest potencjalnie niebezpieczny dla stada i jest to złota zasada przyjęta przez każdego właściciela fermy świń. Ten system pozyskiwania loszek ma oczywiste zalety, ale nie jest pozbawiony wad. Z jednej strony zakup z zewnątrz zwalnia z obowiązków i problemów związanych z własną produkcją loszek (co zmniejsza przecież produkcyjność stada), z drugiej zaś strony wnosi sporo niewiadomych, potencjalnych zagrożeń jak i konieczności odpowiedzialnego postępowania.

Niezależnie od tego jakie informacje na temat zdrowotności obu stad partnerskich posiadamy zakupywany materiał musi podlegać ściśle określonym zasadom.

Robert Hübner

TAPi B.P.B. we współpracy z Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym Oddział w Poznaniu

Kanały gnojowicowe. Zarys specyficznych rozwiązań architektonicznych budynków chlewni cz. 11

O charakterystycznych, powszechnie stosowanych rozwiązaniach architektonicznych, konstrukcyjnych i technologicznych obiektów dla trzody chlewnej czyniących zadość wymaganiom nowoczesnej hodowli. W tej części parę elementarnych informacji o kolejnym specyficznym dla nowo planowanych, nowoczesnych chlewni, kompleksowym rozwiązaniu architektonicznym, czyli o wykonawstwie płyt dennych i ścian działowych kanałów gnojowicowych, przygotowanych do przekrycia podłogami z prefabrykowanych płyt rusztu żelbetowego, bądź elementami rusztu plastikowego, a także o kilku innych elementach systemów przechowywania i spływu gnojowicy.

Kilka ogólnych uwag o rusztowym, bezściołowym systemie utrzymania zwierząt oraz o standardowo stosowanych w nowoczesnych budynkach inwentarskich systemach przechowywania i spływu gnojowicy.

Wzrastające wymagania wobec nowo realizowanych budynków przeznaczonych do utrzymania zwierząt spowodowały niezwykle szybki rozwój, wręcz wysyp technologii oraz przypisanych im idei architektonicznych pozwalających utrzymać wysokie parametry produkcji zwierzęcej oraz wyśrubowane kryteria zdrowotności stada. Każde z kolejnych, nowo wdrażanych, efektywnych rozwiązań technicznych podwyższało standardy w zakresie warunków chowu, dobrostanu zwierząt, czy też zabezpieczenia sanitarno-higienicznego hodowli, a co za tym idzie, gwarantowało uzyskiwanie coraz lepszych wyników produkcyjnych.

Nie inaczej stało się w wypadku stosowanych w większości nowoczesnych chlewni, funkcjonalnych, a do tego czyniących zadość wymogom nowoczesnej hodowli systemowych – wykonywanych na etapie prac fundamentowych i posadzkarskich – rozwiązań kanałów gnojowicowych realizowanych w układach: wannowym bądź wekslowym, całkowicie przekrytych podłogami z prefabrykowanych płyt rusztu żelbetowego lub rusztami plastikowymi opartymi na typowych podporach nośnych. Dziś trudno znaleźć zmodernizowaną chlewnię macior z sektorami porodowymi, bądź odchowu warchlaków, w której hodowcy zdecydowaliby się zastosować mało efektywne i niespecjalnie ekonomiczne, do tego niezwykle pracochłonne technologie płytko- i głębokościołowe, o planowaniu takich systemów utrzymania zwierząt w obiektach nowo projektowanych nawet nie wspominając. Nawet budynki mieszczące sektory tuczu, wyłączając obiekty mieszczące małe, przyzagrodowe hodowle – pewno ze względu na coraz bardziej abstrakcyjne i powalające ceny ściółki – coraz rzadziej projektuje się w tych do niedawna popularnych technologiach utrzymania zwierząt.

dr n. wet. Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Wewnętrzna ciepłota ciała – bardzo ważny element diagnostyki chorób świń

Świnie to zwierzęta stałocieplne, a ich średnia, fizjologiczna temperatura ciała wynosi około 38,5°C. U prosiąt jest ona dużo wyższa i u najmłodszych, kilkudniowych zwierząt może dochodzić nawet do 40°C, nie wzbudzając niepokoju..

U zwierząt starszych wraz z wiekiem prawidłowa wewnętrzna temperatura ciała obniża się i u loch i dorosłych knurów może wynosić nawet 37,5°C (tab. 1). Jednak w nierzadkich sytuacjach braku komfortu termicznego w chlewni zwierzęta tracą zbyt dużo ciepła lub mają problemy z jego oddawaniem na zewnątrz organizmu. Świnie pośród zwierząt gospodarskich są niezwykle wrażliwe na duże wzrosty temperatury, gdyż posiadając grubą warstwę tłuszczu podskórnego, mają ograniczone możliwości regulacji wewnętrznej ciepłoty ciała.

Większości chorobom, które występują u trzody chlewnej towarzyszy wzrost wewnętrznej temperatury ciała (tab. 2). W przypadku wielu jednostek chorobowych pojawienie się wzrostu temperatury jest pierwszym możliwym do zaobserwowania przez właściciela objawem klinicznym nadchodzących problemów (MMA). Ważnym jest zatem by w zapobieganiu tej chorobie rutynowym zabiegiem był częsty pomiar temperatury wewnętrznej ciała u loch w okresie okołoporodowym, co najmniej 2 razy dziennie rano i wieczorem przez kilka kolejnych dni po zakończonym porodzie. Pozwala to na szybkie podanie odpowiednio dobranych leków przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych w przypadku stwierdzenia wzrostu temperatury powyżej 39,3°C, a zatem, zanim choroba się rozwinie. W przypadku innych chorób, wzrost temperatury świadczyć może o podejrzeniu określonej choroby i jest tzw. objawem patognomicznym (charakterystycznym dla danej, ściśle określonej jednostki chorobowej) – różyca, pomór klasyczny świń, grypa.

Na wartość mierzonej temperatury ciała oprócz fizjologii u zdrowych zwierząt wpływ mogą mieć następujące sytuacje:

wiek zwierząt,

stan żywienia – temperatura wzrasta po odpasie,

fazy cyklu płciowego u loch,

temperatura w chlewni.

Podczas mierzenia wewnętrznej ciepłoty ciała można także zaobserwować u zwierząt występowanie dobowych wahań temperatury. Rano oraz późnym popołudniem wewnętrzna ciepłota ciała jest najwyższa w skali doby. Warto zatem pamiętać, by pomiarów dokonywać właśnie w tym czasie.

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Cynk w żywieniu świń

Cynk znajduje się we wszystkich tkankach, narządach i płynach ustrojowych oraz pełni szereg funkcji w organizmach żywych. Bierze udział w wielu reakcjach metabolicznych, gdyż jest aktywatorem licznych enzymów (ponad 200), w tym syntetazy i transferazy DNA i RNA, jak również enzymów trawiennych.

Pierwiastek ten związany jest również z aktywnością wielu hormonów, w tym z insuliną. Cynk bierze udział w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów, uczestniczy również w metabolizmie witaminy A, ma więc znaczenie m.in. w procesach widzenia. Skład i stabilność błon erytrocytów oraz metabolizm niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych to kolejne funkcje, w których bierze udział ten niezbędny dla życia mikroelement. Cynk uczestniczy w ekspresji genów oraz ma duży wpływ na pobranie paszy. Odpowiedni poziom cynku w paszy jest istotny dla normalnego rozwoju i funkcjonowania sytemu immunologicznego i towarzyszących komórek.

Cynk jest absorbowany w dwunastnicy, a czynnikami, które pogarszają jego wchłanianie są fityniany, włókno surowe, miedź i kadm. Niektóre mikroelementy zwiększają wiązanie cynku przez śluzówkę (np. Cu). Ma to znaczenie gdy miedź jest stosowana jako stymulator wzrostu. Pewną rolę w blokowaniu absorpcji cynku odgrywa również nadmiar selenu.

Między cynkiem a miedzią istnieje antagonizm, który występuje przede wszystkim na poziomie jelita (wchłanianie). Koncentracja Cu w tkankach może się obniżyć (stosowanie wysokich dawek tlenku cynku), jeżeli pobranie miedzi w mieszankach jest niewystarczające. Jednak u nowo narodzonych prosiąt występuje duży zapas miedzi w wątrobie, co zapobiega niedoborom tego mikroelementu podczas stosowania dużych dawek tlenku cynku, oczywiście jeżeli odpowiednia ilość miedzi znajduje się w mieszankach. Z drugiej strony stosowanie w mieszankach dla świń wysokich dawek Cu jako stymulatora wzrostu (obecnie zabronione) pogarsza absorpcję cynku, w konsekwencji poziom cynku w mieszankach powinien być większy.

Antagonizm miedzi i cynku jest większy w przypadku stosowania farmakologicznego poziomu miedzi (duże dawki siarczanu miedzi) niż w przypadku stosowania dużych dawek cynku. Ma to związek z różną dostępnością tych mikroelementów w siarczanie miedzi i tlenku cynku.