Skróty wybranych artykułów

Michał Dudek

Stacja Knurów MAXYGEN Andrzejów

Marek Gasiński

Wytwórnia Pasz LIRA Krzywiń

Inseminacyjne nowości

Okres ostatnich kilku lat na polskim rynku sprzętu inseminacyjnego obfitował w liczne nowości w tym zakresie. Wraz ze sprzętem do unasieniania trzody chlewnej pojawiały się również nowe metody unasieniania i techniki wspomagające rozród. Część z nich spotkała się z dużym zainteresowaniem i życzliwym przyjęciem przez polskich hodowców. Wiele znalazło powszechne zastosowanie w praktyce hodowlanej.

Jedną z tych metod i zarazem nowości sprzętowych, które znalazły uznanie krajowych hodowców świń jest kateter Gedis, oferowany przez jedną z firm inseminacyjnych. Jest to połączenie kateteru i pojemnika do nasienia. Gedis zbudowany jest z polistyrenowego trzonu, na którym trwale umocowany jest silikonowy balonik. Ta hermetyczna i sterylna konstrukcja, między innymi poprzez brak kontaktu nasienia ze środowiskiem zewnętrznym, wydatnie poprawia jakość oferowanego w nim nasienia. Kateter dostarczany jest hodowcom w szczelnie zamkniętym woreczku i jest z niego rozpakowywany bezpośrednio przed zabiegiem. Wtłoczone do balonika nasienie, dzięki sprężystości silikonu, tworzy w jego wnętrzu ciśnienie pozwalające na samoczynne deponowanie go w drogach rodnych samicy. Zaletami tych kateterów są: łatwość wykonania samego zabiegu oraz znaczne skrócenie czasu jego trwania.

Nasienie konfekcjonowane w kateterach Gedis nie wymaga podgrzewania przed zabiegiem a zastosowany tutaj specjalny rozcieńczalnik gwarantuje długi czas przechowywania nasienia i zapewnia wysoką jego jakość.

Nieco inną, lecz również stosowaną w wielu polskich fermach metodą unasienienia jest tzw. pozaszyjkowa metoda deponowania nasienia knurów. Do dróg rodnych samicy podczas jednego zabiegu inseminacyjnego wprowadza się znacznie mniejszą niż powszechnie zalecaną (ok. 3 miliardów) liczbę plemników w jednej dawce. Sprzęt do unasieniania pozaszyjkowego składa się z dwóch kateterów, zasadniczego o znanych już powszechnie kształtach: spiralnym lub gąbkowym, wewnątrz niego znajduje się nieco mniejszy, giętki kateter o długości ok. 70 cm i średnicy wewnętrznej ok. 1,5 mm. Po wprowadzeniu do szyjki macicznej kateteru głównego, wewnętrzną wkładkę wprowadza się do trzonu macicy. Tam deponuje się dawkę inseminacyjną o objętości 15-20 ml, zawierającą ok. 0,5 do 1,0-1,5 miliarda plemników. Pewną uciążliwością tej metody jest konieczność skutecznego unieruchomienia lochy podczas wykonywania zabiegu, co w systemie grupowego utrzymania loch jest zadaniem trudnym do wykonania.

Ciekawą ofertą producentów sprzętu inseminacyjnego są pojedynczo pakowane katetery, dodatkowo zaopatrzone w specjalny sterylny żel. Ich zadaniem jest poprawa higieny wykonania zabiegu inseminacyjnego. Kateter, wraz z plastikowym, obojętnym dla organizmu zwierzęcia woreczkiem, wprowadza się do pochwy lochy na głębokość ok. 5-7 cm. Delikatnym pchnięciem przerywa się plastikową osłonkę i idealnie czysty, pokryty żelem kateter wprowadza się do macicy; model ten staje się coraz popularniejszym i coraz częściej stosowanym rozwiązaniem.

lek. wet. Paweł Wróbel

Specjalista Chorób Trzody Chlewnej i Rozrodu Zwierząt

Podstawowe zasady mycia i dezynfekcji chlewni

Jednym z założeń dobrej praktyki produkcyjnej GMP jest wdrożenie na fermie procedury mycia i dezynfekcji pomieszczeń inwentarskich. Pomimo pozornej prostoty tej czynności, w praktyce okazuje się, że jednak nie do końca wszystko jest takie proste i zrozumiałe jak myśleliśmy. Odpowiednio dobrana i zastosowana procedura redukcji szkodliwych mikroorganizmów z chlewni, oczywiście nie rozwiąże wszystkich naszych bolączek i problemów, ale na pewno w znacznym stopniu poprawi warunki zoohigieniczne obiektów, co zwiększy szansę na wzrost efektywności produkcji trzody chlewnej na naszej fermie.

4 podstawowe etapy skutecznej eliminacji patogenów z powierzchni chlewni

Etap I – Sprzątanie

Pierwszym, niezwykle ważnym elementem eliminacji niekorzystnych drobnoustrojów z chlewni jest sprzątanie – czyszczenie obiektu. W praktyce nie jest to nic innego jak usunięcie materiału organicznego z danego pomieszczenia tj. obornika w systemie ściółkowym lub płynnych i/lub wyschłych odchodów w systemie bezściółkowym lub rusztowym utrzymania świń. Do czyszczenia obiektu używane są zwykle: sprzęt mechaniczny, np. małe ładowarko-spycharki, ładowarki teleskopowe itp., skrobaczki, miotły, łopaty. Generalnie dobrze zorganizowane sprzątanie nie powinno zajmować bardzo dużo czasu. Najbardziej pracochłonnym zadaniem jest zwykle opróżnianie oraz ewentualne demontowanie koryt, karmników i/lub automatów paszowych.

Pamiętaj!

Karmienie zwierząt zaplanuj w taki sposób, aby w dniu przerzutu świń na inny obiekt „system żywienia” był praktycznie pusty.

Celem czyszczenia obiektu jest usunięcie jak największej ilości materii organicznej z danej powierzchni, co stanowi podstawę do drugiego etapu czyli mycia. W trakcie czyszczenia obiektu, zwykle demontowane są również te elementy wyposażenia chlewni, których nie dałoby się dobrze umyć bez wykonania czynności demontażu.

Etap II – Mycie

Mycie danego obiektu jest zajęciem najbardziej czaso- i pracochłonnym dla osób z obsługi chlewni. Z drugiej zaś strony dobrze wykonane mycie eliminuje ponad 99% mikroorganizmów z powierzchni danego pomieszczenia.

Głównym celem mycia jest usunięcie pozostałości organicznych, wciąż obecnych na danej powierzchni po uprzednim etapie czyszczenia. Do mycia powierzchni używane są głównie urządzenia – myjki wysokociśnieniowe.

Ryszard Pleskot

Poznań

Silosy na zboże i pasze

Zbliżający się okres żniw skłania do przybliżenia zagadnień związanych z odpowiednim przygotowaniem do przyjęcia i magazynowania nowych plonów.

Wymogi prawne

Budowa silosów na terenie gospodarstwa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Wyłączone z tego obowiązku są silosy naziemne na materiały sypkie o pojemności 30 m3 i wysokości nie większej niż 4,5 m. Wymaga się wówczas tylko zgłoszenia właściwemu organowi na 30 dni przed planowanym rozpoczęciem budowy. Lokalizacja silosów powinna być zgodna z przepisami (Dz.U. Nr 132, poz. 877) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie.

Minimalne odległości silosów na zboże i pasze:

– od zbiorników zamkniętych na płynne odchody zwierzęce – 5 m;

– od zbiorników otwartych o pojemności do 200 m3 oraz płyt gnojowych – 5 m;

– od komór fermentacyjnych i zbiorników biogazu o pojemności do 100 m3 – 15 m

Minimalne odległości silosów na zboże i pasze o pojemności większej niż 100 ton:

– od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od budynków inwentarskich – 15 m;

– od budynków innych – 8 m;

– od biogazowi – 15 m;

– od składu węgla i koksu – 15 m;

– od granicy działki sąsiedniej – 5 m.

Do silosów należy zapewnić dojście i dojazd. Szerokość wykonanych ciągów dojazdowych do budowli powinna wynosić co najmniej 3 m.

Wymagania do składowania ziarna

W gospodarstwach rodzinnych przechowywane jest przede wszystkim ziarno paszowe, będące podstawowym składnikiem mieszanek paszowych. Ziarno zbóż jest żywym organizmem, którego żywotność zależy od obecności tlenu, wody i ciepła. Im wyższa temperatura i wilgotność, tym bardziej intensywne są procesy życiowe. Przy wszystkich systemach składowania ziarna cały wysiłek skierowany jest na obniżenie wilgotności lub temperatury do takiego poziomu, w którym ziarno można składować w dobrym stanie do momentu jego wykorzystania. Wilgotność graniczna jest to dopuszczalna wilgotność gwarantująca bezpieczne jego składowanie. Jej przekroczenie prowadzi najczęściej do zepsucia (fermentacja, gnicie, pleśnienie itp.). Dla ziarna zbóż paszowych, wilgotność ta wynosi 15%. Wielkość ta musi być stale kontrolowana w czasie przyjęcia do magazynowania jak i składowania. W ziarnie zebranym przez kombajn znajdują się różne szkodliwe zanieczyszczenia: plewy, kawałeczki słomy, niedojrzałe zielone nasiona chwastów, drobny pył itp. Takie ziarno przed składowaniem należy bezwzględnie oczyścić na wialni lub w czyszczalni sitowo-pneumatycznej. Ziarno przeznaczone do składowania nie powinno posiadać więcej niż 5% zanieczyszczeń, a wilgotność jego powinna być poniżej 15%. Właściwe warunki magazynowania w praktyce zapewnia się dzięki stosowaniu aktywnego wietrzenia przy użyciu urządzeń wentylacyjnych lub mechanicznego przesypywania z silosu do silosu.

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Znaczenie mikotoksyn w żywieniu świń – cz. I

Zdrowie zwierząt uwarunkowane jest wieloma czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Istotnym czynnikiem odpowiedzialnym za pogorszenie wyników produkcyjnych, uszkodzenie wątroby i innych narządów, problemy w rozrodzie oraz osłabienie układu odpornościowego są mikotoksyny.

W ostatnich latach zainteresowano się substancjami immunosupresyjnymi występującymi w paszach, należą do nich metale ciężkie, dioksyny, pestycydy oraz wyżej wymienione mikotoksyny. Problem toksyn grzybowych narasta, pomimo coraz większej wiedzy na temat ich oddziaływania na organizm zwierząt. Powodem takiej sytuacji jest zwiększona wrażliwość na mikotoksyny obecnie utrzymywanych ras zwierząt, większe obciążenie wątroby i inne czynniki. Znanych jest ponad 500 mikotoksyn, a tylko ok. 50 jest stosunkowo dobrze scharakteryzowanych. Problem mikotoksyn dotyczy wszystkich grup świń. Wyniki wielu badań wskazują, że nawet stosunkowo niski poziom mikotoksyn w paszach dla świń może być przyczyną osłabienia układu odpornościowego lub wpływać na zmniejszenie pobrania paszy.

Mikotoksyny są wtórnymi metabolitami niektórych grzybów i mogą występować w wielu paszach oraz pokarmach w całym cyklu ich produkcji. Są one wytwarzane przez grzyby występujące na roślinach w czasie wegetacji oraz przez tzw. grzyby magazynowe. Przyjmuje się, że ok. 25% światowych zbiorów może być skażonych mikotoksynami. Produkcja toksyn grzybowych zależy od wielu czynników, m.in. od gatunku grzybów, atakowanej rośliny, warunków środowiskowych (wilgotność, temperatura), obecności szkodników i innych. Mikotoksyny niszczą plony (pogorszenie jakości pasz) oraz są przyczyną mikotoksykoz i zmniejszenia wydajności zwierząt.

Aflatoksyny

Poszczególne mikotoksyny różnią się budowa chemiczną, która determinuje ich mechanizm działania oraz możliwe sposoby detoksykacji. Do najbardziej niebezpiecznych mikotoksyn należą aflatoksyny (AF), a AF B1 jest jedną z najbardziej rakotwórczych substancji. Wytwarzane są one przez grzyby Aspergillus flavus i Aspergillus parasiticus. Aflatoksyny (AF B1, B2, G1, G2, AF M1) uszkadzają głównie wątrobę. U ssaków aflatoksyna B1 przechodzi do mleka w postaci metabolitu M1. Grzyby produkujące aflatoksyny rozwijają się głównie w warunkach klimatu ciepłego i wilgotnego. Wykazano jednak ich obecność również w ziarnie uprawianej w kraju kukurydzy. Z uwagi na dużą szkodliwość, w paszach najczęściej określana jest zawartość AF B1. Polska Norma z 1994 roku w paszach dla świń określała najwyższą dopuszczalną zawartość AF B1 na 10 (prosięta) – 20 (starsze świnie) μg/kg mieszanki. Występowanie aflatoksyn w paszach w relatywnie małej ilości (20-200 μg/kg) może być przyczyną pogorszenia produkcyjności (zmniejszenie pobrania paszy i gorsze przyrosty masy ciała) oraz osłabienia aktywności układu immunologicznego. W dużej dawce (pow. 1000 μg/kg) mogą powodować upadki.

lek. wet. Paweł Wróbel

Specjalista Chorób Trzody Chlewnej i Rozrodu Zwierząt

Zmiany patologiczne w obrębie racic stada podstawowego – część I

Świnia domowa jest zwierzęciem parzystokopytnym tj. ich kończyna zakończona jest parzystą liczbą palców, które przyjmują formę racic. Racice pełnią głównie funkcję ochronną dla głębiej położonych tkanek końcowej części nogi wchodzącej w bezpośredni kontakt z podłożem.

W nowoczesnym, intensywnym chowie trzody chlewnej, zwierzęta narażone są na powstawanie wielu zmian patologicznych w obrębie kończyn w tym również w obrębie racic. Ze względu na fakt, że na fermach trzody chlewnej najdłużej utrzymywane są lochy (kilka do kilkunastu cykli) to właśnie ta grupa technologiczna zwierząt jest najbardziej podatna na powstawanie problemów narządu ruchu.

Mechanika ruchu świń – rozkład ciężaru ciała

Obserwacje przeprowadzone w rzeźni, pomiar długości racic oraz dokładna analiza dotycząca rozkładu ciężaru ciała na poszczególne nogi u loch ujawniły, że racice są podobnej wielkości a masa ciała rozłożona jest bardzo równomiernie, jeśli chodzi o racice przednich nóg, natomiast racice nóg tylnych wykazują pewne różnice dotyczące działających na nie obciążeń. Raciczka tylna boczna-zewnętrzna jest większa niż przyśrodkowa-wewnętrzna i podlega większym naciskom – przenosi większy ciężar masy ciała. Taka sytuacja ma swoje następstwa w:

wyglądzie racic tylnych nóg, ponieważ piętka tylnej racicy bocznej-zewnętrznej ma tendencję do rozrostu co może sprawić wrażenie, że przyśrodkowa-wewnętrzna racica tylna uległa zanikowi, co prawdą nie jest,

podatności na urazy mechaniczne poszczególnych raciczek kończyn przednich i tylnych.

Róg racicowy

Róg racicowy jest wytworem skóry, osłania głębsze struktury palca oraz nadaje racicy odpowiednią sztywność-twardość. Poszczególne elementy anatomiczne racicy pokryte są rogiem o różnej twardości. Najtwardszy róg pokrywa ścianę racicy, potem w kolejności (twardości): podeszwę, piętkę, wał koronowy, natomiast najdelikatniejszą strukturą rogową jest linia biała.

Zmiany patologiczne rogu racicowego mogą przybierać postać:

w obrębie ściany: szczelin poziomych i pionowych, pęknięć głównie na przejściu ściany w podeszwę, wybroczyn widocznych na ścianie racicy, przerostu rogu racicowego,

w obrębie podeszwy to głównie szczeliny i pęknięcia rogu,

w obrębie piętki spotykamy głównie pęknięcia oraz nadżerki rogu,

w obrębie wału koronowego wybroczyn, krwawień, wysięku zapalnego, często widocznego w postaci silnego zabrudzenia na linii przejścia skóry nogi i racicy,

w obrębie linii białej: krwawień, rozwarstwień, głównie na granicy ściana/piętka lub podeszwa/piętka racicowa.