Skróty wybranych artykułów

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 6/2014

Ryszard Pleskot, Poznań

Ochładzanie pomieszczeń w chlewni

Letnie upały znacząco powodują spadek produkcyjności, płodności zwierząt, a także pogarszają stan zdrowia utrzymywanego stada. Podczas upałów rozgrzane pokrycie dachowe w największym stopniu wpływa na wzrost temperatury wewnątrz budynku. W przypadku pokrycia z blachy rozgrzana powierzchnia dachu jest wtedy swoistą patelnią, ze źródłem ciepła w postaci słońca. Sposobem ograniczenia emisji ciepła do wnętrza budynku jest wykonanie izolacji termicznej pokrycia dachowego. Dobrym rozwiązaniem jest wykonanie pokrycia dachowego z płyt warstwowych zawierających materiał termoizolacyjny. Dach z izolacją termiczną przydaje się także zimą, ponieważ chroni budynek przed utratą ciepła i zapobiega skraplaniu się pary wodnej na suficie.

Stres cieplny

Świnie są bardzo wrażliwe na niekorzystne warunki termiczno-wilgotnościowe w pomieszczeniach chlewni, które powodują spadek przyrostów masowych (obniżka produkcji), a także pogorszenie stanu zdrowia utrzymywanego stada. Świnie na stres cieplny narażone są, gdy pomieszczenia są ogrzewane (porodówki, warchlakarnie), przy braku wentylacji albo niedostatecznej wentylacji, w czasie letnim, przy temperaturze na zewnątrz przekraczającej 25°C oraz gdy stłoczone są podczas transportu.

Stres cieplny pojawia się wtedy, gdy system termoregulacyjny zwierząt jest przeciążony, czyli kiedy ilość ciepła produkowanego przez organizm jest większa od ilości ciepła oddawanego do otoczenia. Wówczas świnie w takich warunkach mają bardzo duże trudności z oddawaniem ciepła z organizmu do otoczenia, a także nie posiadają zdolności samoregulacji temperatury ciała, co w końcu prowadzi do przegrzania, czyli hipertermii.

Gdy na zwierzęta oddziałuje zbyt wysoka temperatura, dochodzi do zachwiania równowagi cieplnej w ich organizmach. Następuje wzrost ciepłoty ciała i zwiększa się liczba oddechów. Wzrost temperatury powoduje osowiałość, otępienie, chwiejny chód, zwiększone pragnienie, biegunkę i nadmiernie wydalanie moczu.

Gdy zwierzęta są znacznie przegrzane, to występują wtedy reakcje stresowe, które często prowadzą do udaru cieplnego i w końcowym etapie do padnięć zwierząt. Wzrost ciepłoty ciała do 42-43°C kończy się zazwyczaj śmiercią zwierzęcia. Zarówno przegrzanie, jak i wyziębienie organizmów zwierząt, szybko znajdują swoje odzwierciedlenie w pogarszającej się produkcyjności oraz stanie zdrowia

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 6/2014

Eugeniusz R. Grela

Instytut Żywienia Zwierząt i Bromatologii UP w Lublinie

Nowe normy żywienia świń

Po wielu latach, mniej lub bardziej intensywnych zabiegów organizacyjnych, gromadzenia materiałów badawczych i publikacyjnych, wielu przemyśleń i konsultacji, hodowcy i producenci świń w Polsce będą mogli wykorzystać w swojej pracy nowoczesne zalecenia dotyczące żywienia świń.

Praca pt. „ZALECENIA ŻYWIENIOWE I WARTOŚĆ POKARMOWA PASZ DLA ŚWIŃ” pod redakcją Eugeniusz R. Greli i Jacka Skomiała została w 2014 roku wydana przez wydawnictwo Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego PAN w Jabłonnie. Przy przygotowaniu materiałów do wydania tej monografii znaczący wkład, oprócz wspomnianych prof. ER Greli (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie) i J. Skomiała (Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN w Jabłonnie), do opracowania obecnego wydania norm wnieśli następujący profesorowie: Ewa Hanczakowska – Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy, Kraków, Andrzej Frankiewicz – Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Henryk Fandrejewski, Stanisława Raj i Grzegorz Skiba – Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego PAN w Jabłonnie oraz Anna Czech – Katedra Biochemii i Toksykologii UP w Lublinie. Wszystkim autorom poszczególnych tekstów, zawartych w tym opracowaniu składam serdeczne podziękowania.

We „Wstępie” napisano, m.in. że od czasu ostatniego wydania „Norm żywienia świń”, w 1993 roku, zaszło wiele istotnych zmian w hodowli świń i produkcji wieprzowiny w naszym kraju. W pogłowiu zwierząt hodowlanych nastąpił znaczący postęp w potencjale wzrostowym, umięśnieniu tuszy oraz plenności i płodności loch. W trosce o zdrowie konsumenta z żywienia świń wycofano mączki zwierzęce i antybiotykowe stymulatory wzrostu. Wprowadzono nowe regulacje prawne dotyczące dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska. Badania naukowe dostarczyły nowych informacji o strawności, wchłanianiu, metabolizmie i odkładaniu składników pokarmowych w ciele zwierząt oraz o systemach wartościowania pasz. Wszystko to stworzyło podstawy do bardziej precyzyjnego normowania składników pokarmowych w żywieniu zwierząt.

Celem niniejszego opracowania jest dostarczenie hodowcom, producentom i doradcom żywieniowym ulepszonych danych w zakresie ustalania zapotrzebowania pokarmowego współczesnych świń i sposobu jego pokrycia w zmienionych warunkach produkcji, bez większego zagrożenia dla dobrostanu zwierząt i środowiska. Główne zmiany polegają na:

– określeniu zapotrzebowania pokarmowego zwierząt na podstawie tzw. modelu zwierzęcia, który pozwala na lepsze dostosowanie żywienia do potencjału wzrostowego świń,

– określeniu zapotrzebowania na białko na podstawie wzorca aminokwasów egzogennych standaryzowanych strawnych do końca jelita cienkiego,

– dokładniejszym obliczaniu zawartości energii w paszy,

– ograniczeniu ilości fosforu i azotu wydalanych w odchodach oraz

– racjonalnym wykorzystaniu dodatków paszowych.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

dr n. wet. Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Przypadki stanów zapalnych i zaniku sutków u prosiąt

Powodzenie hodowli świń zależy w dużej mierze od produkcyjności loch. Ta, bezpośrednio uwarunkowana jest jakością i zdrowotnością wymienia. Dlatego też, tak ważne jest, aby do rozrodu dopuszczać wyłącznie wyselekcjonowane loszki oraz ze szczególną dbałością podchodzić do zdrowotności wymienia przyszłych loch.

W hodowli zwierząt gospodarskich liczy się, aby w każdym kolejnym pokoleniu uzyskiwać osobniki coraz bardziej wartościowe, tak by pokolenie potomne posiadało cechy lepsze od pokolenia rodzicielskiego. Służy temu cały zespół zabiegów i procesów wytwarzanych sztucznie przez człowieka.

Jedną z najbardziej pożądanych cech, o które walczy się w profesjonalnej hodowli świń na całym świecie jest liczba czynnych brodawek sutkowych u loch. Samice, szczególnie ras matecznych, przeznaczane do rozrodu powinny się charakteryzować jak największą ich liczbą. To szczególnie ważna cecha użytkowa loch. Od tego parametru bowiem zależy ile w przyszłości będą mogły wykarmić i odchować prosiąt.

Lochy przeznaczane do dalszej hodowli powinny mieć nie mniej niż 14 sutków (po minimum 7 na każdej listwie mlecznej). Szczególnie cenione jednak są sztuki o większej ich liczbie, ponieważ w nowoczesnej produkcji nie do rzadkości należą mioty liczące 15-16 prosiąt. Zbyt mała liczba czynnych sutków oznacza w konsekwencji w późniejszym użytkowaniu konieczność odebrania nadliczbowych prosiąt od lochy i/lub ich sztuczne i kosztowne dokarmianie. Nie zawsze i w nie każdej chlewni jest to możliwe. Ponadto opieka nad nadliczbowymi oseskami wymaga czasu, poświęcenia i pieniędzy. Dlatego tak ważne jest, aby hodując loszki zarodowe zwracać szczególną uwagę na liczbę i jakość ich sutków, aby nie popełnić podstawowych błędów.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

Ryszard Pleskot

Poznań

Transport trzody chlewnej

W ostatnich latach przewóz żywej trzody chlewnej, szczególnie prosiąt i warchlaków sprowadzanych z Danii, Holandii i Niemiec, zwiększył się w naszym kraju znacząco. Wielkotowarowi producenci żywca wieprzowego korzystają z tego materiału wyjściowego do końcowego tuczu. Aby zwierzęta dotarły do celu zdrowe i w dobrej kondycji, powinny być transportowane w odpowiednich warunkach spełniających wymagania przede wszystkim dobrostanu.

Także i w Polsce pewna część gospodarstw zajmujących się trzodą chlewną prowadzi cykl otwarty i specjalizuje się w produkcji tylko prosiąt lub warchlaków na sprzedaż. Mając stado podstawowe loch i odpowiednio wyposażone technicznie porodówki oraz odchowalnie, koncentrują się tylko na tej produkcji, znajdując duże grono nabywców indywidualnych, spółek lub dużych ferm. W związku z tym istnieje duże zapotrzebowanie na przewoźników i organizatorów transportu żywych zwierząt, które należy przewieźć do wskazanego odbiorcy.

Przepisy Unii Europejskiej

W krajach tych obowiązuje Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z 22.12.2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu.

Celem tego aktu prawnego jest zapobieganie ranieniu lub niepotrzebnym cierpieniom zwierząt i zapewnienie im odpowiednich warunków do ich potrzeb. Rozporządzenie to rozszerza na wszystkie osoby biorące udział w procesie, w tym na osoby biorące udział w operacjach przed i po transporcie. Wszystkie te osoby są odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania prawa przy wykonywaniu operacji wynikających z ich kompetencji.

Dotyczy to przewoźników a także organizatorów transportu i kierowców oraz opiekunów przewożących zwierzęta (personel punktu skupu, targów i rzeźni oraz hodowców trzody). Wszystkie zainteresowane strony i ich pracownicy powinni być odpowiednio przeszkoleni. W szczególności kierowcy i osoby towarzyszące muszą posiadać świadectwo kwalifikacji zawodowych, wydane na podstawie kompletnych szkoleń dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu, potwierdzonych pomyślnym wynikiem egzaminu przeprowadzonego przez niezależny organ upoważniony przez właściwe władze.

Zezwolenia i kontrole

Dla wszystkich przejazdów na odległość powyżej 65 km, przewoźnicy muszą posiadać zezwolenie wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym mają swoją siedzibę lub przedstawicielstwo. W celu uzyskania tego zezwolenia wnioskodawca musi w szczególności wykazać, że dysponuje liczbą właściwego personelu, wyposażenia i procedur operacyjnych.

W przypadku długotrwałych przewozów (ponad 8 godzin) wnioskodawca musi również dostarczyć:

– odpowiednie dokumenty i świadectwa kwalifikacji zawodowych dla kierowców i osób towarzyszących. Świadectwa zatwierdzenia środka transportu do użytku, informacje na temat monitorowania i rejestrowania ruchu pojazdu, plany kryzysowe,

– dowód, że stosuje systemy nawigacji satelitarnej dla pojazdów samochodowych.

Zezwolenia te są ważne przez 5 lat. Mają one standardowy format europejski i są rejestrowane w elektronicznej bazie danych, dostępnej dla władz wszystkich państw członkowskich. W przypadku długotrwałych przejazdów przez terytoria wielu państw, przewoźnicy muszą także posiadać dziennik podróży, sporządzony przez organizatora transportu zgodnie ze standardowym modelem zawierającym pewne informacje dotyczące przejazdu (identyfikacja zwierząt i odpowiedzialnych za nie osób, miejsce wyjazdu i miejsce przeznaczenia, kontrole przeprowadzane podczas transportu itp.). Kontrole powinny być organizowane przez właściwe organy w kluczowych momentach transportu, w szczególności w punktach wyjazdu i w punktach kontroli granicznej. Ponadto na każdym etapie podróży, mogą być przeprowadzane dodatkowe kontrole w sposób losowy lub ukierunkowany.

Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 5/2014

Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Znaczenie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w żywieniu świń

część 1

W intensywnym żywieniu, szczególnie wysokowydajnych ras zwierząt, obok energii i białka duże znaczenie mają składniki mineralne i witaminy. Witaminy są niezbędnymi do życia związkami organicznymi o zróżnicowanej budowie, spełniającymi w żywym organizmie ważne funkcje biologiczne, przede wszystkim katalityczne i stanowiącymi dla człowieka oraz zwierząt substancje egzogenne (musza być dostarczane z pożywieniem). Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) i rozpuszczalne w wodzie (witamina C i kompleks witamin z grupy B).

Witamina A

Witamina A (retinol) należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i ma istotne znaczenia w organizmie, a jej niedobory mają wpływ na produkcyjność i odporność zwierząt. Obecnie znane są dwie podstawowe formy tej witaminy – retinol (A1, akseroftol) i 3,4 didehydroretinol (A2, 3-dehydroretinol). Obie formy mogą występować w postaci estrów (np. octan, palmitynian). Podstawowa forma witaminy A – retinol może występować w postaci pochodnych (retinal, kwas retinowy), które mają duże znaczenie biologiczne.

Witamina A występuje tylko w paszach pochodzenia zwierzęcego, a jej koncentracja jest bardzo zróżnicowana i uzależniona od rodzaju produktu oraz strat w czasie produkcji i przechowywania. W suszonym pełnym mleku występuje w ilości ok. 11600 j.m./kg s.m., a w suszonej serwatce tylko ok. 500 j.m./kg s.m. Niektóre rodzaje mączek rybnych mogą zwierać ok. 4300 j.m. witaminy A w kilogramie suchej masy.

Zawartość tej witaminy w innych paszach pochodzenia zwierzęcego, stosowanych w żywieniu świń, z uwagi na małą zawartość tłuszczu lub straty w procesie produkcji, jest relatywnie mała lub nie jest znana. W paszach pochodzenia roślinnego znajdują się barwniki żółte, pomarańczowe i czerwone zwane karotenoidami (karoteny i ksantofile). Spośród karotenoidów a- i b-karoten oraz zaliczana do ksantofili b-kryptoksantyna są prekursorami witaminy A. Karoteny uważane są za najważniejsze prekursory witaminy A.

Spośród wielu form najbardziej rozpowszechniony i najaktywniejszy jest β-karoten, z którego w organizmie tworzy się witamina A. Część β-karotenu nie jest przekształcana w witaminę A i pełni samodzielne funkcje w organizmie. Przekształcanie prowitamin w czynną witaminę A odbywa się w ścianach jelita cienkiego, a efektywność tego procesu w praktyce nie jest duża (ok. 16%).