Skróty wybranych artykułów z „Trzody Chlewnej” nr 4/2014

Małgorzata Kasprowicz-Potocka

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Enzymy paszowe – fitaza

Fosfor jest jednym z najważniejszych pierwiastków odpowiedzialnych za funkcjonowanie organizmu. Stanowi on nie tylko materiał budulcowy wielu tkanek i kości, ale wchodzi też w skład ważnych związków organicznych, m.in. kwasów nukleinowych, fosfolipidów czy ATP.

Niedobór fosforu w paszy obniża jej spożycie i pogarsza wyniki produkcyjne zwierząt. Następują też intensywne zmiany w składzie kości. Obniżenie wykorzystania pierwiastków mineralnych wpływa negatywnie na rozród zwierząt, powodując zanik rui, obniżenie wskaźników inseminacji oraz zaburzenia w laktacji. Nadmiar fosforu podwyższa koszt mieszanki i zwiększa wydalanie tego pierwiastka do środowiska.

W żywieniu świń źródłem fosforu są pasze bogate w ten pierwiastek, np. mączki rybne, jednak ich wykorzystanie, szczególnie w żywieniu tuczników, jest stosunkowo niskie ze względu na wysoką cenę. W paszach pochodzenia roślinnego udział fosforu jest dość niski, dlatego niezbędne jest suplementowanie diet fosforanami paszowymi.

W roślinach fosfor może występować w formie dostępnej (rozpuszczalne fosforany) lub w formie fitynianów. Fityniany to organiczne połączenia fosforu, w których cząsteczka inozytolu związana jest z 6 cząsteczkami kwasu ortofosforowego. W roślinach paszowych fosfor fitynowy stanowi zwykle od 50 do nawet 85% fosforu ogólnego

Fityniany wykazują zdolność do kompleksowania jonów minerałów dwuwartościowych (Ca, P, Mg, Zn, Cu, Co, Mn, Fe), które wiążą w sposób trwały najczęściej w formie soli np. wapniowo-magnezowo-potasowej. Fityniany kompleksują także białka oraz skrobię, co ogranicza strawność tych składników pokarmowych a także zmniejsza aktywność enzymów. Ponieważ połączenia fosforu w cząsteczce kwasu fitynowego są dla świń w znacznym stopniu niedostępne, są one wydalania w odchodach, co zwiększa skażenie środowiska.