Małgorzata Pomorska-Mól

Zakład Chorób Świń

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Immunoprofilaktyka u trzody chlewnej

Szczepionki przeciwwirusowe Cz. I

W prezentowanym artykule omówione zostaną wybrane choroby wirusowe, w odniesieniu do których opracowane zostały szczepionki oraz możliwości praktycznego zastosowania i efektywność dostępnych szczepionek.

W przypadku chorób o etiologii wirusowej szczepienia mają o wiele bardziej istotne znaczenie niż ma to miejsce w chorobach tła bakteryjnego, co jest związane z brakiem skutecznego przyczynowego leczenie w odniesieniu do chorób wirusowych. O ile w przypadku wielu infekcji bakteryjnych wciąż dysponujemy skutecznymi antybiotykami, o tyle brak jest w praktyce środków, którymi można zwalczać wirusy u zwierząt.

Choroba Aujeszkyego

Choroba ta zwana jest także wścieklizną rzekomą, co związane jest z podobieństwem niektórych jej objawów do objawów występujących w przebiegu wścieklizny. Choroba Aujeszkyego jest zakaźną, zaraźliwą chorobą wywoływaną przez wirus choroby Aujeszkyego (chAV) należący do rodziny Herpesviridae. Trudności w zwalczaniu tej choroby w dużej mierze mogą wynikać ze zdolności wirusa do wywoływania zakażeń bezobjawowych oraz latentnych, co utrudnia wykrycie nosicieli.

Choroba Aujeszkyego dotyczy nie tylko trzody chlewnej, ale może wystąpić także u innych gatunków zwierząt gospodarskich oraz wolno żyjących (w tym: krowy, owce, lisy, psy i koty).

Zakażenie chAV może doprowadzić do olbrzymich strat ekonomicznych w hodowli trzody chlewnej. Straty te wynikają głównie z zaburzeń w rozrodzie oraz wysokiej śmiertelności prosiąt, jeżeli ulegną one zakażeniu przed 14 dniem życia (śmiertelność jest w zasadzie 100%). U zwierząt starszych dochodzi do znacznego zahamowania przyrostów masy ciała, co także przyczynia się do obniżenia rentowości produkcji. W ocenie wpływu omawianej jednostki na opłacalność produkcji nie bez znaczenia jest rozporządzenie Komisji Europejskiej ograniczające możliwości obrotu świniami pomiędzy krajami o różnym statusie epizootycznym w zakresie choroby Aujeszkyego.

Głównym źródłem zakażenia dla trzody chlewnej są świnie zakażone bezobjawowo. Świnie ulegają zakażeniu najczęściej droga donosową. Ponadto możliwe jest zakażenie podczas krycia lub sztucznego unasienniania. Do zakażenia może także dojść drogą pokarmową w wyniku zjedzenia karmy zawierającej wirus. Prosięta mogą ulec zakażeniu poprzez mleko zakażonych loch. To właśnie u prosiąt objawy zakażenia wirusem choroby Aujeszkyego są szczególnie silnie wyrażone, najbardziej wrażliwe na zakażenie są prosięta do około 14 dnia życia. Okres inkubacji choroby u prosiąt wynosi od 3 do 11 dni. U prosiąt choroba najczęściej prowadzi do śmierci w przeciągu 12-36 h od pojawienia się objawów. Wśród objawów obserwowanych u prosiąt należy wymienić gorączkę, brak koordynacji ruchów, zaburzenia zachowania, konwulsje, drżenia mięśni, bezgłos, mogą się pojawić także objawy ze strony przewodu pokarmowego i oddechowego. Co istotne, u świń, w przeciwieństwie do innych gatunków zwierząt, nie obserwuje się świądu.