Michał Fabisiak, Anna Szczotka*

Katedra Nauk Klinicznych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie

*Zakład Chorób Świń, Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Kolibakterioza prosiąt ssących

cz. 1. Czynniki warunkujące powstanie choroby

Biegunki prosiąt ssących są jednym z tych zagadnień z zakresu patologii trzody chlewnej, którym poświęca się wiele uwagi. W związku z powyższym autorzy postanowili przybliżyć ten temat, zwracając przede wszystkim uwagę na zrozumienie mechanizmów mających udział w powstawaniu kolibakteriozy prosiąt ssących oraz w rozpoznawaniu tej ważnej choroby, z uwzględnieniem diagnostyki różnicowej.

Escherichia coli jest najważniejszym czynnikiem etiologicznym biegunki noworodków. Wśród innych, licznych przyczyn biegunki młodych prosiąt, wymieniane są: wirus zapalenia żołądka i jelit świń, rotawirus, klostridia oraz kokcydia. Występowanie biegunki powodowanej przez Escherichia coli zależy od wzajemnego oddziaływania pomiędzy inicjującą chorobę bakterią, warunkami środowiskowymi i określonymi cechami organizmu zwierzęcia. Jedynie szczepy Escherichia coli posiadające opisane poniżej czynniki zjadliwości, połknięte przez prosię w dużej ilości są zdolne do spowodowania biegunki, w której nasileniu znaczącą rolę odgrywają czynniki środowiskowe.

Cechy gospodarza

Zanim skupimy się na omawianiu cech bakterii wpływających na możliwość rozwinięcia się kolibakteriozy prosiąt ssących warto przybliżyć, w jaki sposób niedobory określonych czynników wpływają na możliwość pojawienia się biegunki w wyniku osłabienia lub opóźnienia rozwoju pewnych mechanizmów w przewodzie pokarmowym prosiąt.

Dojrzewanie przewodu pokarmowego prosiąt następuje wkrótce po narodzinach w odpowiedzi na działanie takich czynników jak nasycenie tlenem oraz obecność składników pokarmowych i hormonów (zwłaszcza kortyzolu). Nagły wzrost w zawartości tlenu we krwi tętniczej podczas porodu jest kluczowym czynnikiem w rozwoju przewodu pokarmowego. Niedotlenienie (hypoksja) noworodków jest związane z zaburzeniem czynności jelit i ze zwiększonym występowaniem zapalenia jelita cienkiego i okrężnicy. W związku z tym przedłużony poród lub wrodzone zakażenia płuc mogą być czynnikami zapoczątkowującymi biegunkę u noworodków.

Po urodzeniu jelito cienkie podlega gwałtownemu rozwojowi w odpowiedzi na obecność w jego świetle składników odżywczych. Ten proces jest stymulowany przez szeroki zakres czynników takich jak między innymi hormony i czynniki wzrostu. W związku z tym pobranie odpowiedniej ilości mleka we wczesnym okresie życia jest ważne dla szybkiego wzrostu przewodu pokarmowego oraz dla zapewnienia żywotności prosięcia i właściwego stopnia odporności siarowej.