Krzysztof Lipiński

Instytut Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Pasze wysokobiałkowe w żywieniu prosiąt

Mieszanki dla prosiąt składają się najczęściej ze śrut zbożowych, poekstrakcyjnej śruty sojowej oraz pewnej ilości mączki rybnej i produktów mlecznych. Dobór pasz do mieszanek dla wcześnie odsadzonych prosiąt ma na celu optymalizację wyników odchowu. Dotyczy to zarówno wyników produkcyjnych jak i efektywności ekonomicznej. Ma to szczególne znaczenie w przypadku pasz wysokobiałkowych.

Białko jest istotnym czynnikiem decydującym o wynikach odchowu prosiąt. Zawartość, strawność i dostępność białka ogólnego (aminokwasów) w mieszankach paszowych są czynnikami, które mają wpływ nie tylko na tempo wzrostu prosiąt, ale oddziaływują również na status zdrowotny. Pasze wysokobiałkowe stosowane w żywieniu prosiąt charakteryzują się różną zawartością i strawnością białka i aminokwasów, mogą jednak również zawierać związki antyżywieniowe, jak również składniki biologicznie aktywne, mające korzystny wpływ na zdrowie i odporność prosiąt. Znajomość wyżej wymienionych uwarunkowań ma istotne znaczenie dla stworzenia programu żywienia prosiąt pozwalającego uzyskać szybkie tempo wzrostu bez komplikacji zdrowotnych.

Produkty sojowe

Poekstrakcyjna śruta sojowa jest najważniejszym źródłem białka w żywieniu świń. Białko soi charakteryzuje się dobrym składem aminokwasowym, a jego strawność jest większa niż wielu innych pasz, co powoduje, że jest ona uznawana za najlepsze źródło białka pochodzenia roślinnego. Podobnie jak w przypadku innych nasion roślin strączkowych jest ono niedoborowe pod względem zawartości aminokwasów siarkowych (metioniny i cystyny).

Nasiona soi zawierają wiele czynników antyżywieniowych, takich jak inhibitory trypsyny, lektyny, polisacharydy, oligosacharydy i białka antygenowe, które pogarszają wykorzystanie tej paszy w żywieniu zwierząt. Białka antygenowe występujące w soi, to glicynina i b-konglicynina. Powodują one reakcje alergiczne w przewodzie pokarmowym, które uszkadzają kosmki jelitowe. W efekcie zmniejsza się wchłanianie składników pokarmowych oraz zwiększa się podatność na zaburzenia pokarmowe. Ma to ujemny wpływ na wyniki odchowu prosiąt. Zabiegi termiczne (toastowanie) stosowane podczas produkcji poekstrakcyjnej śruty sojowej eliminują większość związków antyżywieniowych, ale nie wszystkie. Podczas gdy aktywność inhibitorów proteaz i lektyn może być zmniejszona do tolerowanego poziomu przez działanie ciepła, antyżywieniowy efekt oligosacharydów i białek antygenowych nie jest redukowany przez działanie procesów termicznych.

U prosiąt żywionych mieszankami bez udziału pasz mlecznych, w których stosowana jest poekstrakcyjna śruta sojowa, pomimo zniszczenia inhibitorów proteaz i lektyn w dalszym ciągu mogą występować biegunki. Jeżeli zaburzenia pokarmowe u wcześnie odsadzonych prosiąt związane są tylko z poekstrakcyjną śrutą sojową, biegunka mija po ok. 7 dniach. W tym okresie występują zmiany w nabłonku jelit.

Białka antygenowe uszkadzają jelito cienkie przez wpływ na wzrost podziału komórek krypt i pojawienie się niedojrzałych enterocytów w kosmkach jelitowych. Wysokość kosmków zmniejsza się, rezultatem tego procesu jest pogorszenie zdolności trawiennych, wchłaniania składników pokarmowych i wzrost wrażliwości na enterotoksyny. Stosowanie modyfikowanych pasz sojowych wyraźnie zmniejsza ten niekorzystny proces. U prosiąt reakcja na czynniki antyżywieniowe w soi jest przejściowa i występuje najczęściej w postaci biegunki. Jednak ten przejściowy efekt ciągle limituje ilość poekstrakcyjnej śruty sojowej, która może być stosowana w mieszankach dla wcześnie odsadzonych prosiąt.