Podawanie leków: kto może a kto nie

Rozmowa na temat wykorzystywania antybiotyków w produkcji zwierzęcej z praktykującym lekarzem weterynarii, który odpowiadając na nasze pytania wolał pozostać anonimowy.

Red.: W sektorze mięsnym afera goni aferę. Ostatnio ujawniona przez jedną ze stacji telewizyjnych dotycząca nielegalnego wykorzystywania antybiotyków w produkcji zwierzęcej bije zarówno w producentów żywca jak i w lekarzy weterynarii. Czy faktycznie rolnicy na co dzień używają leków niezgodnie z prawem?

Lek. wet.: Polskie przepisy zabraniają rolnikom podawać leki zwierzętom, których tkanki przeznaczone są do spożycia przez ludzi. Jedyny wyjątek stanowią leki do podawania w wodzie do picia pozostawione w gospodarstwie przez lekarza weterynarii na kontynuację leczenia. Zatem teoretycznie każde szczepienie, iniekcyjne podanie antybiotyku, hormonów, leków przeciwzapalnych, czy preparatów przeciw robaczych wykonuje samodzielnie osoba do tego uprawniona – w tym wypadku lekarz lub technik weterynarii, któremu zostało to zlecone. Praktycznie rzecz ujmując jest to nierealne. Chociażby dlatego, że przy hodowli zwierząt niemalże nie ma dnia, aby takie zabiegi nie były wykonywane. Zatem każde gospodarstwo, chcąc przestrzegać przepisy, powinno zatrudniać przynajmniej na pół etatu lekarza weterynarii. To generowałoby dodatkowe koszty produkcji i w krótkim czasie okazałoby się, że lekarzy w Polsce jest zbyt mało, aby obsłużyć wszystkie gospodarstwa, a ich rentowność dramatycznie by spadła.

Red.: Jak to jest możliwe, skoro nad leczeniem zwierząt gospodarskich czuwa inspekcja weterynaryjna?

Lek. wet.: Powiatowi lekarze weterynarii, kontrolując gospodarstwa, skupiają się głównie na dokumentacji leczenia. W zasadzie nie występuje inna forma kontroli. Przecież nie są w stanie wyśledzić gdzie w gospodarstwie producenci zwierząt chowają „zdobyte” leki. Jeżeli podczas kontroli lekarz powiatowy stwierdza prawidłowo prowadzoną książkę leczenia zwierząt w zasadzie, nie ma podstaw podważania jej wiarygodności. A każdy lekarz weterynarii wie jak ma ją prowadzić, aby nie skierować podejrzeń na siebie czy na swojego klienta. W praktyce rzadko który lekarz faktycznie samodzielnie podaje środki farmaceutyczne. W zdecydowanej większości robią to hodowcy i obsługa chlewni. O ile odbywa się to zgodnie z zaleceniami i pod kontrolą lekarza, a leki są oryginalne i pochodzą z lecznicy weterynaryjnej jest to bezpieczne, o tyle, jeżeli rolnik sam decyduje co i kiedy podaje, sprawa staje się poważna.

Red.: Producenci żywca nie mogą kupować leków. Skąd je zdobywają?

Lek. wet.: Nie ma przepisów mówiących o obowiązku objęcia opieką weterynaryjną zwierząt gospodarskich. Dlatego często chęć zaoszczędzenia paru złotych skutkuje poszukiwaniem tańszych Ÿródeł leków. Lekarz, który przyjedzie do gospodarstwa, zdiagnozuje chorobę, dostarczy i zaaplikuje leki, musi wziąć za to pieniądze. Nie jest tajemnicą i producenci żywca o tym wiedzą kto sprzeda leki taniej, bez oględzin zwierząt i do tego wypełni i prześle pocztą prawidłowo wypełnioną książkę leczenia zwierząt. Są to zazwyczaj lekarze pracujący zza tzw. biurka, którzy żyją ze sprzedanych leków, i nieuczciwe hurtownie weterynaryjne. Do rzadkości nie należą również „okazyjne” zakupy leków od osób nieuprawnionych, z tzw. bagażnika. Teoretycznie oryginalne preparaty, dostępne bez zbędnej dokumentacji, czyli bez kontroli.

Małgorzata Kasprowicz-Potocka, Andrzej Rutkowski, Anita Zaworska, Robert Mikuła

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu