dr n. wet. Piotr Kołodziejczyk

Gniezno

Przyczyny i konsekwencje zatruć w chlewni

Objawy i skutki zatruć świń zazwyczaj pojawiają się nagle i dotyczą dużej grupy zwierząt, a niespecyficzne objawy utrudniają lekarzom weterynarii postawienie diagnozy – zatrucie. Jest bardzo niewiele polskich, specjalistycznych opracowań na ten temat. Dlatego warto, aby również producenci trzody chlewnej zapoznali się z tymi, które mają największe prawdopodobieństwo wystąpienia w chlewni.

Ostrożnie z solą

Zatrucia chlorkiem sodu (NaCl) są stosunkowo częste w produkcji trzody chlewnej, głównie ze względu na sposób żywienia. Spożycie przez œwinie dużej ilości soli z paszą lub wodą może być przyczyną niekiedy nawet masowych zatruć. Pierwsze objawy występują zazwyczaj już po kilku do kilkunastu godzin po spożyciu nadmiaru soli. Zwierzęta wykazują silne pragnienie, wymioty i œślinotok. Charakterystyczne są przyspieszone oddechy i duszność. Apatyczne, obolałe osobniki nie pobierają paszy. W pierwszej fazie choroby mogą wystąpić zaparcia, a w późniejszym wodniste biegunki i wielomocz. Po kilku godzinach od wystąpienia pierwszych symptomów pojawiają się objawy nerwowe. Œwinie są wyraźnie podniecone, zgrzytają zębami, mają ataki drgawek i skurcze. Charakterystyczny jest również wytrzeszcz oczu, w wielu przypadkach kłopoty z widzeniem. Zwierzęta słabną, stają się osowiałe, mają chwiejny chód i trudno im utrzymać równowagę. ŒŚmiertelność po wystąpieniu objawów porażennych może sięgać nawet połowy stada.

Zatrucie chlorkiem sodu w ciągu 1-2 dób może doprowadzić do śmierci, zwierzęta które przeżyją wykazują w dalszym ciągu osłabiony apetyt, biegunki i związane z tym ograniczone przyrosty wagowe lub wręcz spadek masy ciała.

Powodem takich objawów klinicznych po nadmiernym spożyciu soli są jej właściwości wywołujące zaburzenia w gospodarce wodnej zwierząt i równowadze jonowej. Ze względu na wzrost ciśnienia osmotycznego woda z komórek przesiąka do przestrzeni międzykomórkowych. Tworzą się obrzęki. Wzrasta zawartość chlorku sodu w płynie mózgowo-rdzeniowym i dochodzi do odwodnienia komórek nerwowych, czego następstwem są objawy nerwowe. To właśnie nieodwracalne zmiany w centralnym układzie nerwowym są przyczyną œśmierci zwierząt.

Zatrucie chlorkiem sodu w badaniu sekcyjnym nie charakteryzuje się szczególnym obrazem anatomopatologicznym. Większość narządów (wątroba, nerki, płuca, mózg, przewód pokarmowy) są przekrwione i czasem obrzękłe. Niekiedy w mózgu można zaobserwować podoponowe wylewy krwi. Dlatego, aby stwierdzić lub potwierdzić zatrucie solą można wykonać badania laboratoryjne. W tym celu należy pobrać i przesłać do badań toksykologicznych zawartość przewodu pokarmowego padłej œwini oraz wątrobę. Przy podejrzeniu Ÿźródła zakażenia w paszy zasadne jest jej przebadanie.