Zygmunt Pejsak

Zakład Chorób Świń

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

Salmoneloza świń

(objawy kliniczne nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale i oddechowego)

Zarówno człowiek, jak i wszystkie gatunki zwierząt są potencjalnie podatne na zakażenie pałeczkami Salmonella i wystąpienie salmonellozy. Patogeneza oraz obraz kliniczny choroby zależy od relacji zakażonego organizmu i zarazka. Wpływa na nie naturalna i nabyta odporność zwierzęcia, dawka infekcyjna, droga zakażenia, a także właściwości chorobotwórcze samego szczepu bakteryjnego, w tym przede wszystkim zdolność do przyczepienia się (adhezja) do komórek żywiciela oraz zdolność do sekrecji toksycznych białek i transportu ich z cytoplazmy pałeczek Salmonella bezpośrednio do docelowych struktur komórki gospodarza.

Salmoneloza świń, występuje z różnym nasileniem na całym świecie, głównie w intensywnym chowie tego gatunku zwierząt. Objawy kliniczne są zwykle obserwowane u warchlaków i tuczników, rzadziej u prosiąt ssących i osobników dorosłych. Rozróżnia się salmonellozę wywoływaną przez S. Choleraesuis oraz przez szczepy należące do innych serowarów Salmonella , w tym przede wszystkim S. Typhimurium.

S. Choleraesuis jest serowarem specyficznym dla świń i rzadko wywołuje zachorowania innych gatunków zwierząt. Większość przypadków klinicznej salmonellozy wywoływana jest przez produkujący siarkowodór wariant S. Choleraesuis var. Kunzendorf. Zarazek szerzy się w stadzie drogą pokarmową, niekiedy również aerogenną, w wyniku bezpośredniego kontaktu osobników niezakażonych z zakażonymi. Źródłem infekcji może też być zawierający pałeczki S. Choleraesuis kał nosicieli – siewców nie wykazujących objawów chorobowych. Zakażenie ma zwykle charakter posocznicy o przebiegu ostrym lub podostrym . Zakażenia pałeczkami S. Typhimurium mogą przebiegać w podostrej lub przewlekłej formie jelitowej a proces chorobowy może ulegać uogólnieniu.

Infekcje świń, zwłaszcza innymi serowarami Salmonella, wiążą się zazwyczaj z żywieniem zwierząt paszami, w których występują te drobnoustroje; przebiegają one zwykle bezobjawowo. Okresowo dochodzi do siewstwa zarazków z kałem.

Źródłem zakażenia, oprócz pasz są bezobjawowi nosiciele i siewcy zarazka, w tym gryzonie, ptaki, inne zwierzęta, ludzie, a także niewłaściwie dezynfekowane środki transportu zwierząt i sprzęt zootechniczny .

Sytuacja epidemiologiczna salmonelozy świń

Częstość występowania pałeczek Salmonella w populacji świń w różnych krajach określa się na kilka do kilkudziesięciu procent. Badania serologiczne dowodzą, że blisko 90% ferm trzody chlewnej może być zakażonych salmonellami, a udział seroreagentów w populacji zwierząt w stadzie bywa zróżnicowany . W krajach europejskich odsetek ferm, z których izoluje się pałeczki Salmonella kształtuje się zwykle na poziomie 10-30%, podczas gdy na kontynencie amerykańskim jest dwukrotnie wyższy.