Piotr Kołodziejczyk

San-Vit Gniezno

Streptokokoza u świń

Streptokokoza świń jest chorobą wywołaną infekcją drobnoustrojami z gatunku Streptococcus suis. Ekonomiczne skutki występowania tej jednostki chorobowej wynikają nie tyle z padnięć zwierząt, które nie są liczne, co z zahamowania rozwoju i przyrostów masy ciała oraz wysokich kosztów leczenia. W ostatnich latach obserwowany jest w Polsce wyraźny wzrost zachorowań na streptokokozę, szczególnie w rejonach, w których prowadzony jest intensywny chów trzody chlewnej.

Choroba jest powszechnie znana, występuje zarówno w gospodarstwach średnio- jak i wielkotowarowych. Straty wywoływane przez streptokokozę występują głównie u prosiąt osesków i zazwyczaj nie przekraczają 5%. Coraz częściej jednak przypadki omawianej jednostki chorobowej obserwuje się również w grupach prosiąt odsadzonych, warchlaków i tuczników.

Liczne badania bakteriologiczne wykonywane w wielu dobrych laboratoriach dowodzą, że czynnikiem etiologicznym streptokokozy świń, po ich odsadzeniu od matek, są zazwyczaj alfa i beta hemolityczne (powodujące rozkład hemoglobiny) szczepy należące do typu 2 – grupa D, podgrupa R –Streptococcus suis. Paciorkowce, które należą do typu 2 mogą być przyczyną różnych objawów klinicznych, przejawiających się zapaleniem opon mózgowych, płuc, stawów, wsierdzia, błon surowiczych, a niekiedy mogą nawet prowadzić do poronień. Obserwacje ostatnich lat wskazują, że szczególnie często paciorkowce izoluje się z chorobowo zmienionych płuc, mózgu i migdałków. Te ostatnie nie są jednak najlepszym materiałem do izolacji, gdyż wyosobnione z nich serotypy Streptococcus suis zazwyczaj nie są zgodne z tymi, które izoluje się z narządów docelowych.

            Ze względu na bardzo duże zróżnicowanie serotypoweStreptococcus suis – 37 różnych serotypów – jak dotychczas nie opracowano idealnej szczepionki chroniącej przed zakażeniem wszystkimi serotypami paciorkowców.

Streptokoki a wśród nich także Streptococcus suis są drobnoustrojami bardzo rozpowszechnionymi w środowisku. Miejsca, w których przebywają zwierzęta są z całą pewnością rezerwuarem tych zarazków w przyrodzie. Można zatem przyjąć hipotezę, że chlewnie są trwale zakażone niektórymi gatunkami Streptococcus sp. Wydaje się, że najbardziej prawdopodobnym miejscem wniknięcia zarazka do organizmu wrażliwego zwierzęcia jest rana. Zarazek wraz z krwioobiegiem przenika do nerek, płuc, także do innych narządów wewnętrznych, często atakuje również stawy oraz opony mózgowe. Innym bardzo ważnym źródłem zakażenia są zwierzęta chore, szczególnie zwierzęta chorujące na postać płucną. Ze względu na to, że Streptococcus suis jest drobnoustrojem mało wrażliwym na warunki środowiska zewnętrznego i stosunkowo wolno ginie poza organizmem zwierzęcia, inne źródła zakażenia (np. możliwość przeniesienia zarazka poprzez obsługę, sprzęt, środki transportu itp.) odgrywać mogą nie małe znaczenie w szerzeniu się omawianej jednostki chorobowej.        

Warto pamiętać o tym, że paciorkowce mają znaczną zdolność do zasiedlania organizmu młodych prosiąt już w pierwszych dniach ich życia, nawet wtedy, gdy posiadają one wysoki poziom pochodzących od ich matek przeciwciał biernych (przeciwciała siarowe). Niektórzy twierdzą nawet, że wysokość odsetka prosiąt, u których doszło do zasiedlenia i namnożenia się bakterii z rodzaju Streptococcus może być powodem ujawnienia się choroby w okresie po odsadzeniu. Im mniejszy jest stopień zakażenia prosiąt przy matce – tym większe są szanse infekcji tuż po odsadzeniu, kiedy poziom odporności biernej u prosiąt jest bardzo niski. Dowiedziono, że kolonizacja paciorkowcami organizmu 7-dniowych świń ograniczyła u nich występowanie objawów streptokokozy w okresie okołoodsadzeniowym. Wydaje się zatem, że kolonizacja organizmu osesków Streptococcus suis typ 2 umożliwia im dostateczny rozwój odporności czynnej już w okresie przedodsadzeniowym.