Zbigniew Domagalski
Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa
Oddział Poznań

Urządzenia do transportowania paszy suchej w chlewni

Dyrektywa Rady 98/58 EC z dnia 20 lipca 1998 r. o ochronie zwierząt trzymanych dla celów gospodarskich stwierdza, że zwierzętom nie wolno podawać pożywienia lub wody w sposób mogący spowodować niepotrzebne cierpienie lub urazy oraz, że tego rodzaju pokarm lub płyn nie może zawierać jakichkolwiek substancji, które mogłyby wywoływać niepotrzebne cierpienia i urazy. Konsekwencją powyższego przepisu jest wymóg magazynowania i transportu paszy w sposób gwarantujący jej wysoką jakość.

W praktyce spotyka się dwa rodzaje rozwiązań magazynowania pasz lub komponentów paszowych:
– przechowywanie w workach i ręczne nasypywanie do urządzeń transportujących je do karmideł użytkowanych w budynkach inwentarskich,
– przechowywanie pasz luzem w silosach umieszczonych wewnątrz lub na zewnątrz paszarni lub budynku inwentarskiego.
Podstawą właściwego przechowywania paszy są silosy
Rynek oferuje wiele typów silosów ułatwiających higieniczne przechowywanie i transportowanie paszy. Jednak decydując się na określony silos należy uwzględnić niektóre specyficzne cechy mieszanek paszowych. Istotny jest rodzaj materiału z jakiego wykonano zbiornik, sposób jego zapełniania i opróżniania, jakość wykonania (szczególnie gładkość ścian wewnętrznych) oraz kształt (brak szwów i krawędzi, na których osadzają się resztki paszy i pyłu, co powoduje konieczność ich usuwania).Ważne znaczenie ma również możliwość kontroli poziomu napełnienia oraz trwałość użytkowa. Mieszanki paszowe występują w postaci sypkiej lub aglomerowanej. Ich cechą charakterystyczną jest duża zdolność pochłaniania wody. Dlatego zbiornik musi być szczelny aby uniknąć kondensacji wilgoci. Podczas załadunku i wyładunku paszy często występuje zjawisko samosegregacji według gęstości – w wypadku mieszaniny – lub wielkości cząstek – w przypadku aglomeratów, co wymaga stosowania specjalnych rozdzielaczy lub instalacji poziomego wdmuchiwania. Materiały o dużym rozdrobnieniu, w wyniku naelektryzowania, mogą być podatne na wybuch. Z tychże powodów trudno jest wyprodukować idealny zbiornik do przechowywania mieszanek paszowych. Są jednak silosy, które spełniają większość wymagań stawianych tego typu zbiornikom. Należą do nich silosy poliestrowe, bardzo trwałe, nie wymagające konserwacji i posiadające zdolność samooczyszczenia się. Na fot. 1 i 2 przedstawiono dobrej klasy silosy, które oferowane są o pojemności od 3,9 do 49,8 m3. Pasza sypka lub ziarno zbóż przechowywane w silosie są dostarczane do dalszej obróbki lub kierowane na stanowiska żywieniowe za pomocą urządzeń transportujących, takich jak przenośniki.
Przenośniki są to środki transportu o ograniczonym zasięgu działania
Ponieważ duża ilość czynności związanych z produkcją w chlewni to prace transportowe, dlatego przenośniki znalazły bardzo szerokie i wszechstronne zastosowanie dzięki różnorodności rozwiązań konstrukcyjnych tych urządzeń. Do najczęściej stosowanych przenośników należą:
Przenośniki śrubowe
Przenośniki śrubowe stosowane są do poziomego i ukośnego przemieszczania sypkich materiałów. Przenośniki zbudowane są z rynny lub rury oraz umieszczonego w niej ślimaka. Ślimak obracając się przesuwa materiał w kierunku otworu wylotowego. Przenośniki te są proste w budowie oraz odznaczają się dużą wydajnością, która zależy od średnicy ślimaka, jego skoku i prędkości obrotowej. Do przemieszczania materiałów sypkich stosuje się ślimaki o średnicy 80 – 300 mm, skoku zwojów 30 – 210 mm i prędkości kątowej 6 – 10 rad/s, uzyskujące wydajność 1 – 11 t/h. Ich długość wynosi 4 – 6 m. Przenośniki te budowane są jako przenośne, przewoźne lub stacjonarne. Przenośniki śrubowe (rys. 3) wykonywane są jako rdzeniowe (A) i bezrdzeniowe (B). Dla wydajności do ok. 4 t/h stosuje się przenośniki bezrdzeniowe, natomiast tam gdzie potrzebne są większe wydajności lub transport paszy odbywa się pod kątem większym niż 75 stopni, stosuje się przenośniki z rdzeniem. Trzeba również wiedzieć, że przenośniki bezrdzeniowe dobrze pracują z materiałami wilgotnymi, lepkimi, średnioziarnistymi i zbrylającymi się. Przenośniki z rdzeniem „lubią” bardziej pasze suche łatwozsypne i drobnoziarniste. Zaletą omawianych przenośników jest ich łatwa obsługa i konserwacja, niski koszt inwestycji i eksploatacji, możliwość transportowania paszy w różnych kierunkach i łatwość uszczelnienia obudowy. Zalety te powodują, że tego typu przenośniki w przyszłości zaczną wypierać inne środki transportu. Wadą przenośników śrubowych jest duże zużycie energii ze względu na duże opory tarcia paszy o powierzchnię wstęgi jak i obudowy.
Przenośniki linowo-krążkowe
Są to urządzenia, składające się z odcinków rur, w których przesuwa się lina z zamocowanymi poprzecznie krążkami spełniającymi rolę zabieraka. Cięgło linowo – krążkowe stanowi zamkniętą pętlę transportującą paszę do dozowników usytuowanych nad korytami w poszczególnych kojcach