Artur Jabłoński, Michał Fabisiak*

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

*Katedra Nauk Klinicznych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie

Zasady pobierania i przesyłania materiału do badań laboratoryjnych ze stada świń

Udział wielu czynników natury zakaźnej w patogenezie chorób świń, nie tylko zamazuje klasyczny obraz kliniczny choroby, ale stwarza także duże trudności w ustaleniu głównej przyczyny zachorowań zwierząt. Próba ustalenia czynników etiologicznych chorób w stadzie, jako zbiorze osobników, w którym występują zwierzęta o różnej podatności na infekcje, nastręcza zazwyczaj ogromnych trudności. Konieczne staje się wykonanie kompleksowych, ukierunkowanych wywiadem, badaniem klinicznym i sekcyjnym badań laboratoryjnych.

            Temat dotyczący zasad właściwego pobierania prób jest dosyć często poruszany i wydaje się dobrze znany, lecz w praktyce pobieranie i przesyłanie odpowiedniego materiału „kuleje” bardziej z powodu zaniedbywania i lekceważenia niż niewiedzy. Właśnie z tego powodu autorzy postanowili powtórzyć to, co może już znane a także uaktualnić to zagadnienie o nowsze dane. Warto ponownie podkreślić, że pobranie niewłaściwych próbek może zniweczyć całą pracę pobierającego próbki, jak i laboratorium wykonującego badanie, co niepotrzebnie narazi właściciela na koszty, nie poparte żadnymi konkretnymi wynikami.

Przed zleceniem komukolwiek wykonania badań laboratoryjnych lekarz weterynarii powinien wiedzieć, które laboratorium da mu odpowiedź na kluczowe pytania odnośnie zakaźnych czynników przyczynowych chorób. Bardzo często zdarza się, że materiał trafia do laboratorium, w którym używane metody identyfikacji czynników zakaźnych nie obejmują patogenów trzody chlewnej. Wynik takiego postępowania jest łatwy do przewidzenia – nie zostaną stwierdzone żadne czynniki zakaźne lub tylko typowe dla profilu danego laboratorium. Rezultatem wyboru niekompetentnego laboratorium jest utwierdzenie zlecającego badanie do wycofania się z rzekomo błędnego przeświadczenia i/lub kompletny brak przydatności uzyskanego wyniku. Dlatego warto przed wysłaniem próbek skontaktować się z laboratorium, precyzyjnie przedstawić objawy kliniczne, epidemiologię choroby oraz zmiany sekcyjne, wspólnie ustalić kierunek badań a tym samym sprawdzić kompetencję laboratorium.

Wybór zwierząt reprezentatywnych dla stada w celu wykonania badania sekcyjnego i pobrania odpowiednich próbek często nastręcza wielu trudności. Nie należy skupiać się wyłącznie na badaniu świń padłych. Takie zwierzęta, szczególnie po kilkunastu godzinach od śmierci, nie przedstawiają praktycznie żadnej wartości laboratoryjnej ze względu na daleko posunięty rozkład. Powinny to być raczej świnie poddane eutanazji (ubojowi diagnostycznemu). Próbki do badań należy pobrać w trakcie wykonania badania sekcyjnego. Zwłoki zwierząt, zarówno padłych jak i sekcjonowanych, bardzo szybko ulegają procesowi gnilnemu, który szczególnie szybko zachodzi latem z uwagi na wysoką temperaturę otoczenia.

Zwierzęta powinny wykazywać sugerujące chorobę objawy kliniczne np. sine uszy – salmoneloza, silna duszność i oddychanie jama gębową – pleuropneumonia i mniej lub bardziej typowe zmiany sekcyjne. Najlepiej, gdy do badań laboratoryjnych przeznaczymy zwierzęta na różnych etapach procesu chorobowego.