Krzysztof Lipiński

Instytut Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa,

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Znaczenie tłuszczów w żywieniu loch

Postęp w produkcji świń związany jest m.in. ze wzrostem produkcyjności loch. Obecnie utrzymywane rasy świń są bardziej mięsne, a lochy charakteryzują się większą masą ciała w fazie krycia. Z tego względu potrzeby bytowe loch są większe w porównaniu ze zwierzętami, które były utrzymywane dawniej. Ponadto, pomimo zmniejszonego apetytu, lochy produkują obecnie do 30% więcej mleka. Jednocześnie skróceniu uległ czas laktacji.

Wymienione we wstępie uwarunkowania powodują, że utrzymanie zrównoważonego bilansu składników pokarmowych (zapotrzebowanie – pobranie w paszy) jest w wielu przypadkach niemożliwe. W takiej sytuacji lochy korzystają z rezerw organizmu, co prowadzi do spadku masy ciała. Wiele badań wskazuje, że nadmierna utrata masy ciała w laktacji, zwłaszcza u loch pierwiastek, ma negatywny wpływ na późniejszą użytkowość.

Żywienie i warunki utrzymania są czynnikami umożliwiającym uzyskanie wysokiej produkcyjności współczesnych świń, charakteryzujących się wysokim potencjałem genetycznym. W przypadku loch prośnych obowiązuje zasada stosunkowo oszczędnego żywienia, szczególnie dotyczy to dostarczanej energii. Lochy prośne otrzymujące paszę do woli, pobierają więcej energii niż wynoszą ich potrzeby bytowe i zapotrzebowanie związane z rozwojem płodów, w efekcie zwiększa się odłożenie tłuszczu i białka ciała. Jeżeli w okresie ciąży wzrasta pobranie energii, a przyrost masy ciała jest większy ponad normę, ma to ujemny wpływ na późniejszą laktację.

Z kolei, jeżeli pobranie energii w paszy w okresie laktacji nie jest adekwatne do rosnących potrzeb bytowych i produkcyjnych, to lochy zaczynają korzystać z rezerw ciała. Prowadzi to do zmniejszenia masy ciała karmiących loch. U utrzymywanych obecnie loch straty masy ciała na poziomie 10 kg w czasie laktacji są do zaakceptowania. Większe ubytki masy ciała, zwłaszcza u pierwiastek, prowadzą do wyraźnego pogorszenia kondycji, co wpływa niekorzystnie na wyniki produkcyjne w kolejnych cyklach produkcyjnych. Zapotrzebowanie loch na energię w okresie późnej ciąży jest również stosunkowo wysokie, a intensywne żywienie w tym okresie nie ma ujemnego wpływu na produkcyjność loch w czasie laktacji.

W żywieniu loch karmiących i wysoko prośnych typowe mieszanki zawierają 12,5-13,5 MJ EM/kg. Uwzględniając duże zapotrzebowanie energetyczne obecnie utrzymywanych loch oraz negatywny wpływ ubytków masy w laktacji na produkcyjność, niezależnie od konieczności maksymalizacji pobrania paszy, poziom energii w mieszankach powinien wynosić nawet 13,5-14,0 MJ/kg.

Przy zastosowaniu tradycyjnych komponentów paszowych dostarczenie wymaganej ilości energii jest często niemożliwe. Wartość energetyczną dawek można łatwo zwiększyć przez wprowadzenie dodatku tłuszczu. Z tego względu wzrasta zainteresowanie natłuszczaniem mieszanek dla świń. Stosowanie tłuszczu w mieszankach wpływa korzystnie na przyrosty masy ciała i wykorzystanie paszy u rosnących świń, a u loch może być czynnikiem zmniejszającym straty masy ciała w czasie laktacji, zwiększa zawartość energii w mleku, przez co wpływa korzystnie na wyniki odchowu prosiąt.