Krzysztof Lipiński

Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Żywieniowa profilaktyka salmonelloz u świń – cz. II

W Unii Europejskiej najczęściej występującą zoonozą u ludzi w 2009 r. była kampylobakterioza, a źródłem bakterii z rodzaju Campylobacter było najczęściej mięso drobiowe. Drugą pod względem liczby potwierdzonych przypadków zachorowań ludzi była salmonelloza. W tym przypadku najistotniejszym źródłem pałeczek Salmonella były jaja oraz mięso drobiowe i wieprzowe.

Liczba przypadków zachorowań na kampylobakteriozę wyniosła 198 252 przypadki, a na salmonellozę 108 614. Dane dotyczące obecności pałeczek Salmonella w mięsie wieprzowym i przetworach mięsnych zawierających wieprzowinę obejmowały łącznie 83 798 próbek, z których średnio 0,7% wykazywało obecność tych bakterii.

Eliminacja bakterii Salmonella z łańcucha żywieniowego jest bardzo trudnym zagadnieniem, które wymaga wdrożenia całego systemu monitorowania obecności tych bakterii, jak również ich zwalczania. Żywienie jest bardzo ważnym elementem kontroli i eliminacji bakterii Salmonella. Z jednej strony może być czynnikiem powodującym szerzenie się tych chorobotwórczych mikroorganizmów, z drugiej strony odpowiednio zbilansowane, zawierające specyficzne dodatki mieszanki paszowe mogą przyczynić się do rozwoju właściwej mikroflory w przewodzie pokarmowym, hamującej rozwój patogenów.

Poprzez wodę i mieszanki paszowe można również wpływać na rozwój bakterii Salmonella w przewodzie pokarmowym. Zakwaszanie mieszanek paszowych oraz stosowanie fermentowanych pasz zmniejsza liczebność bakterii Salmonella w jelitach. Fermentacja pasz związana jest z rozwojem bakterii fermentacji mlekowej, aktywność których wpływa na wzrost zawartości kwasu mlekowego i octowego, co powoduje hamowanie rozwoju bakterii patogennych. Stosowanie płynnego żywienia jest bardzo efektywną metodą kontroli bakterii Salmonella, zwłaszcza gdy używana jest serwatka. Stosowanie w żywieniu płynnym serwatki zmniejsza ryzyko występowania bakterii Salmonella prawie 6-krotnie. Jest to związane z obecnością kwasów organicznych w paszy. Należy jednak pamiętać, iż żywienie paszami płynnymi bez procesu kontrolowanej fermentacji może być czynnikiem zwiększającym ryzyko występowania bakterii Salmonella sp.

Bakterie Salmonella to Gram-ujemne względne beztlenowce, charakteryzujące się zdolnością do przeżycia i namnażania w szerokim zakresie warunków środowiskowych; temperatura 7 – 48°C (temp. optymalna – 37°C), kwasowość środowiska (pH) od 4 do 9,5 (optimum – 6,5-7,5), zapotrzebowanie na wodę (aktywność wody aW) ponad 0,93 (optimum – 0,96). Kwasowość środowiska jest bardzo ważnym czynnikiem determinującym rozwój bakterii Salmonella. Z tego względu stosowanie kwasów organicznych stanowi ważny element profilaktyki salmonelloz u trzody chlewnej.